Berlijn, een zomerse impressie

Wie de geschiedenis van Berlijn al gedurende een 40-tal jaren van op afstand heeft gevolgd, weet dat deze stad, die van 1961 tot 1989 ommuurd en verdeeld was niet onmiddellijk een aantrekkelijke vakantiebestemming was. Berichten uit de DDR maakten de lezer die enigszins sensibel op gebeurtenissen reageert, zowaar zelf angstig. De films uit de Koude Oorlog  over spionage en contraspionage, de angst dat de Sovjetunie ‘de rode knop’ zou gebruiken gedurende de bewapeningswedloop van de 70’er jaren, de vredesbetogingen die daarop volgden in het Westen en dan plots november 1989 de ‘val van de muur’.

Twintig jaar heeft het geduurd voor ik deze stad als reisbestemming zou kiezen. Een eerste verblijf van een vijftal dagen kan dan ook slechts een impressie opleveren al is deze impressie indringend geweest.

Ik had me een stek in Friedrichshein uitgezocht omdat een verblijf in dat deel van de stad dichtst bij mijn budgettaire mogelijkheden aansloot. De verbinding met openbaar vervoer was prima en de  connectie met Berlin Tegel (luchthaven) eveneens. Deze wijk bleek typisch alternatieve trekken te hebben: bioladen op elke hoek, kunstenaarsateliers, krakerspanden , veel studentenkamers en ’s avonds op de terrassen in de Simon Dachstrasse een prettige ‘ambiance’, zeker met het spannende WK-voetbal dat vanop elk terras op grote tv-schermen te volgen was. De Alexanderplatz na een korte S-bahnrit onmiddllijk nabij en een goed startpunt voor stadsverkenning in verschillende richtingen.

De Berliner Dom met de Hohenzollerncrypte is indrukwekkend, net als het Museuminsel (Pergamon) en de Spreeoever met de Bundestag en de Reichstag. Bij het Haus der Kulturen der Welt ontdekte ik een mooie Henry Moore sculptuur (Schmetterling) en via Tiergarten  naar  de Brandenburger Tor is een mooie wandeling door de groene long

van Berlijn.   Het Juden Denkmal dat ondergronds het museum van de genocide in Europa herbergt, zou iedere weldenkende bezoeker van Berlijn gezien moeten hebben. Het beeldmatariaal, de getuigenissen van overlevenden, het motto van de Italiaanse Primo Levi (Is dit een mens?) bij de ingang, de geschiedenis van het antisemitisme in Europa. Twee uur lang liet ik het allemaal tot me doordringen met een audiogids aan mijn oor. Je hebt de idee dat je het allemaal al weet als je er binnenstapt maar al snel merk je dat dit museum je binnenvoert in een waarheid die nog verschrikkelijker is geweest dan de feiten die je kent. Misselijk werd ik op bepaalde ogenblikken; diep ontroerd ook door sommige getuigenissen. Een straatje verderop kun je de Hitlerbunker bezoeken, wat ik vanzelfsprekend niet heb gedaan.

Via het luxueuse Lafayette Kaufhaus (toilet ajb?) naar de Gendarmenmarkt, een gezellig plein met de Deutsche en Fransözische Dom en het mooie concertgebouw, waar een straatmuzikant mijn lunchpauze opluisterde met leuke jazzdeuntjes uit de 20’er jaren. Verder naar de Potzdamer platz waar de wolkenkrabbers uit de grond rijzen als je het S-bahnstattion uitstapt. Het Sony Center, de Jeff Koons sculptuur, de Marlène Dietrich platz (beluister Dietrich hier), de moderne Arkaden en dan naar de East Side Galery, een restant van de Muur, beschilderd door diverse internationale kunstenaars. Van de Warchauer platz te voet door kiez Friedrichshain terug naar het hotel. De kiez (wijk) heeft echt een heel eigen aanblik; en er bestaat een gemeenschapsgevoel, dat merk  je op de avondterrassen.

Charlottenburg, het paleis dat Frederik Willem voor zijn gemalin Charlotte liet bouwen, heeft een mooie kasteeltuin. Ik bezocht er de Nieuwe vleugel van het paleis. De roccocostijl van de bal- of ontvangstzaal, de voorliefde voor Chinese ‘snuisterijen’, de schilderijen die het Franse – Pruisische treffen in de geschiedenis uitbeelden zijn indrukken die me zijn bijgebleven. Nadien de nabije Kurfürstendam met in de Fasanenstrasse het Literatuurhuis even verder de Gedächtniskirche en om de hoek het KaDeWe Kaufhaus in art decostijl. Daar taart en koffie (geen roze champagne) op de hoogste verdieping met uitzicht op de skyline van Berlijn vormde een heerlijk rustpunt. Vervolgens via de Friedrichstrasse  naar de Chausseestrasse 125, de vroegere woning van Bertold Brecht en Helene Weigel en naar hun graftombe op het Hugenotenkerkhof. Terwijl ik op het terras van Brechts woning, nu museum en restaurantkelder waar Weigels gerechten geserveerd worden, genoot van een glaasje chardonnay, meende ik er een bekende Vlaamse politicus te herkennen. Quasi incognito, petje diep over de ogen getrokken. Zeg lekker niet wie, maar heb hem duidelijk herkend en gedacht: juiste man op de juiste plaats!

’t Was donderdagavond dus staatsmusea konden vrij bezocht worden tot 22:00. Bij zwoele zomeravond (25°C) nog een paar avondfoto’s van de Berlijnse skyline (Neue Synagoge en Dom) en de Spree bij zonsondergang gemaakt en genoten van het feeërieke fontein- en lichtspel ‘am Alex’ .

Met mijn Berlin Welcome Card kon ik per S-bahn tot Potsdam. Stad waar het Sanssoucipaleis alle toeristische aandacht trekt. Het Versailles van de Hohenzollern is indrukwekkend. Het Chinese paviljoen is een letterlijk ‘schitterende’ trekpleister. Het Neues Palais is in volle restauratie. In het centrum in het mooi gerenoveerde Holland Viertel zijn tal van leuke kunstambachtboetiekjes ondergebracht. Voor een natje en een droogje biedt de Brandenburgerstrasse meer dan een ruime keuze. En Ceciliënhof, een wat verderop gelegen bekend landgoed, van waaruit ik langs het meer naar de Glieniker Brucke wandelde, langs ligweiden vol zonnekloppers (35°C). Naakt zwemmen en zonnen, een volkomen natuurlijke zaak hier. Tram 93 bracht me terug naar Potsdam centrum niet zonder eerst nog even te zijn afgestapt bij het cultureel centrum met het moderne Otto Haustheater en de jachthaven. Die dag heb ik afgesloten met een ‘Monchplatte’ in de biergarten van de ‘Klosterkeller’ en een fris bitburger pilsje. De laatste voormiddag werd Kaufhaus Dussman mijn bestemming. Souvenirsmoment. Wolf Biermann wou ik vinden. Door de dubbelle straatnummers in de Friedrichstrasse (relict van de scheiding door de Muur) liep ik een eind  de verkeerde richting uit. Sch…sse!! De wachttijd  in Berlin (Tegel) gaf me de gelegenheid weer even op adem te komen en te luisteren naar Biermanns “Lieder vom preussischen Ikarus”:

Berlin, du deutsche, deutsche Frau

Ich bin dein Hochzeitsfreier

Ach, deine Hände sind so rauh

Von Kälte und von Feuer

Ach, deine Hüften sind so schmal

Wie deine breiten Straßen

Ach, deine Küssen sind so schal

Ich kann dich nimmer lassen

Ich kann nicht weg mehr von dir gehen

Im Westen steht die Mauer

Im Osten meine Freunden stehn

Der Nordwind ist ein rauber

Berlin, du blonde  blonde Frau

Ich bin dein Kühler Freier

Dein Himmel is so hundeblau

Darin hängt meine Leier.