In De architectuur van het geluk (2006 -Atlas, A’dam/A’werpen) schrijft Alain de Botton over de wensen en eisen die wij voor onze huizen hebben. Hij neemt de lezer mee op een reis door de esthetiek van de westerse en oosterse beschavingen en stelt vragen als: Waarom verschillen mensen en volken zoveel in smaak? Kan een prachtige omgeving ons gelukkig maken?
In een zestal hoofdstukken heeft de auteur het over: I Het belang van architectuur II In welke stijl moeten we bouwen? III Sprekende gebouwen IV Thuisidealen V De deugden van gebouwen en VI De belofte van een veld.
Enkele citaten en vragen die gedurende de lectuur bleven hangen: Hoe wijs was de raad van oude filosofen om in onze voorstelling van geluk alles buiten beschouwing te laten wat ooit de kans loopt door lava te worden overspoeld of door een orkaan omver te worden geblazen, met chocolade besmeurd te raken of door een wijnvlek te worden ontsierd? (19)
De meest imposante architectuur kan soms minder voor ons doen dan een siësta of een aspirientje. (19)
Zelfs al is architectuur vervuld van morele principes, ze ontbeert simpelweg de macht om die op te leggen. (23)
Misschien moet het leven eerst enkele van zijn werkelijk tragische kanten laten zien voordat we visueel ontvankelijk worden voor de subtielere zaken die het te bieden heeft, of dat nu een wandtapijt is of een Corinthische zuil, een leisteentegel of een lamp. (25)
Pas in samenhang met verdriet krijgen veel mooie dingen hun waarde. (28)
De woonhuizen van modernistische architecten waren ontworpen als toneeldecors voor acteurs in een geïdealiseerd drama over het moderne bestaan. (71)
Gebouwen spreken – en wel over duidelijk waarneembare thema’s. Ze spreken over democratie of aristocratie, openheid of arrogantie, gastvrijheid of dreiging, een voorkeur voor de toekomst of een hunkering naar het verleden. (77)
We noemen werken in beide genres [abstracte en representatieve] mooi wanneer ze erin slagen de eigenschappen van mensen en dieren op te roepen die wij het aantrekkelijkst vinden. (94)
Materialen en kleuren blijken zo veelzeggend dat men met een gevel kan aangeven hoe een land zou moeten worden geregeerd en op welke beginselen het buitenlands beleid dient te berusten. Politieke en ethische principes kunnen in ramen en deurkrukken worden vastgelegd. Een abstracte glazen kubus op een stenen voetstuk kan een loflied zijn aan kalmte en beschaving. (104)
Hoe nauw visuele smaak en ons gevoel voor waarden met elkaar verweven zijn is het helderst verwoord door Stendhal, toen hij schreef: ‘Schoonheid is de belofte van geluk.’ – ‘Er zijn evenveel soorten schoonheid als er ideeën van geluk bestaan’ (112)
Waarom zouden architecten gebouwen ontwerpen die specifieke ideeën en gevoelens uitdragen, en waarom zouden we zo negatief worden beïnvloed door plekken die in onze ogen aan verkeerde dingen refereren? (119)
Door een gebouw als ‘thuis’ aan te duiden, erkennen we gewoon dat het in harmonie is met onze diepste zieleroerselen. Thuis kan een luchthaven of een bibliotheek, een tuin of een wegrestaurant zijn. (120)
Het hele principe van religieuze architectuur komt voort uit de gedachte dat waar we zijn van cruciaal belang is voor waar we in geloven.(121)
We bouwen zoals we schrijven: om bij te houden wat voor ons van belang is. (138)
“Wanneer we de schoonheid van zichtbare voorwerpen bewonderen, ervaren we zeker vreugde maar op hetzelfde moment gewordt ons een gevoel van onpeilbare leegte” Hugo van Saint-Victor. (164)
Proberen iets aan te schaffen wat we mooi vinden zou in feite wel eens de meest fantasieloze manier kunnen zijn om met het verlangen om te gaan dat het bij ons oproept net zoals pogingen om met iemand naar bed te gaan waarschijnlijk de botste reactie vormen op een gevoel van verliefdheid.(168)
Artistiek talent is als een schitterend vuurwerk dat opflitst in de pikzwarte nacht en de toeschouwers met ontzag vervult maar binnen luttele seconden uitdooft en niets anders achterlaat dan duisternis en verlangen.(192)
Vreugde omdat geometrie een overwinning op de natuur vertegenwoordigt en omdat de natuur, alle sentimentele interpretaties ten spijt, in wezen tegengesteld is aan orde die wij nodig hebben om te kunnen overleven. (202)
Architectuur zou het zelfvertrouwen en de welwillendheid moeten opbrengen om een beetje saai te zijn.(206)
Orde waarderen we voornamelijk wanneer die gepaard lijkt te gaan met complexiteit, wanner we het gevoel hebben dat er een aantal ongelijksoortige elementen in het gelid zijn gebracht – dat ramen, deuren en andere details zijn verwerkt in een systeem dat erin slaagt zowel geordend als ingewikkeld te zijn. (207)
Novalis:”In een kunstwerk moet chaos door de sluier van orde heen schemeren.”
De kans op iets moois wordt vergroot wanneer architecten vakkundig bemiddelen tussen tegenstellingen, waaronder het oude en het nieuwe, het natuurlijke en het kunstmatige, het luxueuze en het sobere, het vrouwelijke en het mannelijke. (217)
Er is schoonheid in dingen die sterker zijn dan wij. “We zijn allemaal sterk genoeg om de tegenslagen van anderen te dragen”- La Rochfoucault (230)
We genieten van complexiteit waaraan een genie de schijn van eenvoud heeft verleend.(231)
Van een gebouw dat goed in zijn context past, kunnen we zeggen dat het enkele van de meest wenselijke waarden en hoogste ambities van zijn plaats en tijd belichaamt: het geeft gestalte aan een haalbaar ideaal. (256)
De plekken die we mooi noemen zijn daarentegen het werk van die zeldzame architecten die nederig genoeg zijn om zich naar behoren in hun verlangens te verdiepen en vasthoudend genoeg om hun vluchtige inzicht in vreugde om te zetten in een logisch ontwerp – een combinatie die hen in staat stelt omgevingen te scheppen waardoor behoeften bevredigd worden waar we ons niet eens van bewust zijn. (277)
Wabi-Het wordt gebruikt [in Japan] voor de schoonheid van pretentieloze, eenvoudige, onbewerkte, vergankelijke dingen. (289)
Het zijn vaak boeken, gedichten en schilderijen die ons het zelfvertrouwen geven om gevoelens serieus te nemen die we anders nooit zouden hebben gehad. (291)
Blauwkruikje 