9 februari 2014 – Blauwkruikje

Zoon (Min Kamp.Tredje bok) het derde boek in de reeks Mijn Strijd van de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård dat in 2013 naar het Nederlands werd vertaald voor De Geus door Paula Stevens, begint op wat ongebruikelijk afstandelijke manier. De auteur herinnert zich uit de tijd – augustus 1969 – dat het jonge gezinnetje van Oslo naar Tromøya in Zuid-Noorwegen verhuist natuurlijk niets. Hij was immers de acht maanden oude baby die op dat ogenblik in de kinderwagen zat. Het is via foto’s uit het familiearchief dat de volwassene zich zijn peuter- en kleutertijd probeert te herinneren. De filosofische vraag waarom sommige gebeurtenissen haarscherp in zijn geheugen gegrift zijn en andere, eveneens belangrijke, er compleet uit verdwenen zijn, houdt hem regelmatig bezig. Het verhaal komt pas goed op gang en krijgt een prettige dynamiek op het ogenblik dat de schoolleeftijd aanbreekt, dat de herinneringen glashelder en levendig worden. Knausgård kruipt helemaal in de jonge Karl Ove en weet een bijzonder authentiek beeld neer te zetten van zichzelf als tweede zoon in een Noors gezinnetje in de jaren zeventig. We krijgen minutieus gedetailleerde beschrijvingen van de omgeving, het weer, de buren, de vrienden, de ouders en van wat de introverte Karl Ove denkt en hoe hij sociaal, psychisch, fysiek en seksueel evolueert. Beschrijvingen wisselen af met pittige kinder- en tienerdialogen. Geen van de vorige boeken, Vader en Liefde, was in staat mij zo hartelijk te laten lachen. De spanning wordt vaak meesterlijk opgebouwd bij de beschrijving van het onvoorstelbaar gevaarlijke kattenkwaad dat wordt uitgehaald en waar ze soms mee wegkomen maar dat ook regelmatig en onvermijdelijk eindigt in de keiharde autoritaire straf van vader Knausgård, de angst in huis. Het boek eindigt met de verhuis van het gezin naar Kristiansand aan het einde van Karl Oves eerste jaar middenschool. Zijn broer Yngve, de eerste die in opstand komt tegen vader Knausgårds beslissingen, gaat niet mee, blijft ter plaatse op kamers wonen en zal er zijn laatste jaar gymnasium afwerken. Zoon legt eens te meer de strijd bloot die Karl Ove levert om tegelijk de beste te zijn en er toch bij te horen, om met de anderen rekening te leren houden, om via alle wederwaardigheden zichzelf en het leven beter te leren kennen. Knausgård doet dit in een taal en stijl die niet gespeend is van humor, met een buitengewone zin voor detail en zintuigelijkheid en met soms pijnlijke oprechtheid.