De spiegelingen – Erwin Mortier ****

Erwin Mortier schreef een verhaal opgedeeld in alinea’s gevuld met herinneringen, brieven en bedenkingen en hij maakt gebruik van wisselende stemmen en bestemmelingen. Hij gaf dit verbrokkelde, sterk poëtische en filosofisch getinte proza een verhalende structuur mee, die het voor verijling moest behoeden. Soms lijken de zich herhalende “(be)spiegelingen” van een oude man wat overspannen of zelfs behaagziek, en gaat zijn taalmotor af en toe in overdrive, maar de afwisseling van rauwe getuigenis en elegie, van zintuiglijkheid en abstractie, van het persoonlijke en historische, maken van ‘De Spiegelingen’ de ambitieus opgevatte roman van een schrijver op het hoogtepunt van zijn kunnen. Vele dialogen zijn in onvertaald Engels, wat de taalpartituur vergroot, maar sommige lezers kan hinderen.

Cobra.be**** – 20/03/2014

Het proza van Mortier is – dat is algemeen geweten – poëzie. Af en toe kan hij het niet laten een klein en overbodig zinnetje (‘We hebben geen herinneringen, zij hebben ons.’) of een onnozele metafoor (‘Hoofdletters, de krukken van de leugen.’) te laten staan, maar zijn rijke taal is niettemin prachtig. En dat maakt ‘De spiegelingen’ bijwijlen toch weer tot een zeldzaam geworden plezier.

Humo*** – 19/03/2014

Er zit zoveel in de roman dat het moeilijk is om ergens te beginnen. Prominent aanwezig is de homoseksualiteit, die zich in dat tijdsgewricht als een batterij ingehouden zuchten en zoenen moest voltrekken. Niet het echtelijk bed, maar kamers te klein voor zoveel opgespaard genot en stegen zo donker dat zelfs ejaculaat er zwart uitslaat, zijn de oorden waar Edgard zich aan bekende en onbekende lichamen laaft. Zijn verlangen om zijn pijnen, divers van aard, opgeheven te weten, is hartroerend. In zinnen die overlopen van zinnelijkheid vereeuwigt Mortier de seksualiteit, ongeacht haar geaardheid, tot de bron van vertrouwelijkheid die ze tussen minnaars ook is. De schoonheid en de vreugde tijdens, de gewijde stilte na en het petillante lonken ervoor: de veelheid aan ideeën en handelingen die de menselijke seksualiteit omvatten, spiegelt Mortier in zijn laatste roman af.

Cutting Edge***** – 17/04/2014

Dat ontzielde meestersgeslacht wijst ten overvloede op een belangrijk thema van De spiegelingen: onvruchtbaarheid. Want hoe veel liefde er ook is tussen Edgard en Matthew en hoeveel seks tussen Edgard en de andere jongens, vrucht zal het niet dragen. Hier is geen nieuw begin. Groot is het contrast met de heteroseks van Edgards vader en moeder. Hun ‘hazenslaapjes’ is hij zijn hele leven blijven beschouwen als het centrum van de wereld. Zelf is hij het onvruchtbare broedsel van de grote oorlog: ongelukkig, egocentrisch, zinnelijk – en ten dode opgeschreven.

NRC*** – 28/03/2014

Deze keer is Edgar Demont aan het woord, de broer van Hélène Demont, de vrouw die op hoogbejaarde leeftijd in ‘Godenslaap’ het verhaal vertelde. Ze vertelde háár verhaal, dat zo veel interessanter blijkt te zijn dan dat van Edgar. Eigenlijk heeft Edgar nauwelijks iets toe te voegen aan die geschiedenis. Natuurlijk zal ook deze keer worden gezegd dat Mortier mooi en poëtisch schrijft, want dat wordt altijd over hem opgemerkt.

In elk geval dwingt hij je in ‘De spiegelingen’ tot langzaam lezen: er zit geen verhaal in het boek dat je vlot tot je neemt en de zinnen doen vaak gekunsteld aan. Dat rustige lezen voegt uiteindelijk niets toe. Achter het bij oppervlakkige beschouwing poëtische proza gaat een schrikbarende leegte schuil. ‘De spiegelingen’ zit vol met zinnen als deze: ‘Ik weet niet of ik er goed aan heb gedaan me over te leveren aan de voorlopigheid die leven met en zonder jou met zich mee zou brengen.’

Het Parool * – 27/03/2014

Sinds zijn debuut 15 jaar geleden met Marcel, weten we dat Erwin Mortier in prachtige poëtische zinnen het leven van zijn hoofdpersoon weet te verbeelden en te verbinden met de maatschappelijke gebeurtenissen die in dat leven een belangrijke rol spelen.

Godenslaap was in zijn oeuvre een absoluut hoogtepunt, in De spiegelingen toont Mortier zich wederom een groot schrijver. De homo-erotische passages zijn wel erg expliciet en uitvoerig, maar ze zijn functioneel voor de thematiek van de roman. En in vergelijking met bijvoorbeeld Gerard Reve veel liefdevoller en mooier geschreven. Wel schiet hij hier en daar wat door, in zijn beschrijvingen, met iets te mooie en te lange zinnen, waardoor sommige passages in onduidelijkheid blijven hangen. Dat zij hem vergeven, want er blijft heel veel over om van te genieten.

Literair Nederland – 21/07/2014