Bornholmer Straße – TV-film ARD: 9 november 1989: Günther Schabowski verkondigt dat alle DDR-burgers vanaf nu de vrijheid krijgen om te reizen. Harald Schäfer, hoofd van de grensovergang Bornholmer Straße (Berlijn), verneemt dit via een televisie-uitzending in de kantine. Schäfer is verbaasd, omdat hij een overtuigde aanhanger is van zijn staat, de DDR. En hij vraagt zich af wat het gevolg zal zijn van Schabowski’s bericht. Als on-duty luitenant moet Schäfer instructies krijgen voor verdere grenscontroles. Maar terwijl er meer en meer Oost-Berlijnvluchtelingen zich voor de grenspostslagbomen verzamelen, haken alle toezichthouders van Schäfer en zelfs de bevoegde ministeries af. Schäfer krijgt geen antwoord op zijn vraag om instructies. De kafkaeske situaties hebben zijn overtuiging in de war gebracht. Als de stemming op de tolweg dreigt te ontaarden in een uitbarsting van geweld, neemt Schäfer op eigen houtje de moedige beslissing om de grensovergang te openen.
En het doku-drama Das Wunder von Leipzig: Leipzig in het najaar van 1989, duizenden Oost-Duitsers komen op straat. Ze demonstreren voor meer vrijheid, meer burgerrechten, democratie en in het bijzonder tegen een staat die zijn burgers bespioneert, onderdrukt en controleert. Maandag na maandag vormt zich onder de ogen van de Staatsveiligheid een onstuitbaar, moedig protest, waaraan de DDR-president, Erich Honecker, voor eens en altijd een einde wil maken. Op maandag 9 oktober 1989 valt de beslissing. De protestmars is aangegroeid tot 70.000 en wil de binnenstad omgorden. Het enige wapen van de demonstranten is het vreedzame protest. Wat begon in september 1989 in de Leipziger Sint-Nicolaaskerk als vredegebed, ontwikkelt zich binnen een paar weken tot krachtige “Maandagdemonstraties” voor meer vrijheid, voor hervormingen en vrije verkiezingen in de DDR. Ter gelegenheid van de 20ste verjaardag reconstrueerde dit uitgebreide doku-drama de gebeurtenissen.
Duitsland herdenkt/viert de 25ste verjaardag van Die Wende. Ik las en hoorde in de Duitse pers dat de DDR wel verdween maar dat de Oost-Duitsers hun duidelijke eigenheid bewaard hebben. Het artikel van ‘good old’ William Van Laeken in Knack – wat keek ik uit naar zijn Panorama’s – werpt een blik op die voor ons toen toch wat onwerkelijke gebeurtenis. De Duitse TV vraagt zijn kijkers naar erg persoonlijke ervaringen in Wo warst Du, als… die Berliner Mauer fiel?, ik weet het alleszins nog precies: op het lokale 11-11-11 Wereldfeest, en we waren met verstomming geslagen!
foto: fp – Liège-Guillemins ‘The Golden Sixties’
update 9 november 2014: De Morgen – Prachtig: duizenden lichtjes herdenken val Berlijnse muur
Blauwkruikje 