In Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt, slepen acteurs en muzikanten u mee voorbij de grenzen van het woord. Twee kunstenaarskoppels kruipen onder uw huid. Acteurs Tom Van Landuyt en Angela Schijf en muzikanten Nikolaas Kende en Jolente De Maeyer drijven elkaar en u als toeschouwer tot het uiterste, zo kondigt t,arsenaal zijn lopende stuk aan. Nu, dat kan tellen. Genoeg om Beethovens Kreutzersonate nr 9 opus 47 aandachtiger te gaan beluisteren. Lev Tolstoj’ s novelle met de gelijknamige titel zou tot stand gekomen zijn naar aanleiding van een uitvoering van dit pianoconcert. Het had hem tot tranen toe bewogen. Kreutzersonate (1891) werd vervolgens één van Lev Tolstoj’ s meest beruchte verhalen. Het mocht lange tijd niet verschijnen en circuleerde in handschriftvorm. Omdat Tolstoj ’s vrouw er zeer veel elementen uit hun huwelijksleven in herkende, voelde zij zich door de novelle vernederd en geblameerd. Ondanks een publicatieverbod nam de ontwikkelde klasse er middels collectieve voorleessessies toch kennis van. In de novelle is Pozdnysjev een uiterst subjectieve verteller, die er radicale meningen op nahoudt over vrouwen en het huwelijk. Hij gelooft niet dat een liefdevol huwelijk mogelijk is. Hij is tegen voorbehoedsmiddelen, tegen dokters die syfilis genezen en tegen muziek, omdat al deze zaken volgens hem aanzetten tot losbandigheid. Hij pleit voor een celibatair leven.
Terug naar het stuk. Wat doet de theaterbewerking met het gegeven uit deze novelle? Karsten en Hannah hebben een goed huwelijk. Tot violiste Hannah pianist Michaël leert kennen en met hem musiceert. De intimiteit die door de muziek ontstaat, maakt Karsten gek van jaloezie. Wat we kunnen verwachten als de jaloezie alle gezond verstand verblindt, is zo oud als het theater zelf. Michaël kruipt in Karstens hoofd als een ongeneeslijke kanker, Karsten wordt achterdochtig, hij gaat staren, haten en al denkt hij alles onder controle te hebben, de gebeurtenissen ontglippen hem en leiden naar de catastrofe: in een vlaag van jaloerse waanzin vermoordt hij Hannah. Het stuk is een slang die in haar eigen staart bijt: het begin – een luide seksscène achter de coulissen – is ook het einde. De cirkel dat eeuwigheidssymbool. In hun relatie, gebaseerd op onpersoonlijke seks, ontbreekt elk inlevingsvermogen. Hannah musiceert niet meer, haar muziek wordt niet gehoord, is slechts muzikaal behang op vernissages.Er is het kind en de egocentrische grillen van Karsten. Ze is het popje dat danst naar zijn pijpen terwijl de viool in de hoek blijft staan. Tot zij haar eigen beslissing neemt en gaat luisteren naar een recital van de pianist Michaël en in hem een zielsverwant vindt. De viool komt weer uit de hoek wanneer Michaël thuis wordt uitgenodigd om samen te musiceren. De rest voltrekt zich als een onstuitbare tragedie. Tom Van Landuyt en Angela Schijf – ook een koppel in het reële leven, beide acteurs maar tot nog toe nog nooit samen op de planken – geven een sterke acteerprestatie ten beste.
De prachtige vertolking van Beethovens Kreutzersonate als motiefstuk en nog andere stukken van Beethoven, Arvo Pärt en Bach, door het muzikale koppel Nikolaas Kende (pianist) en Jolente De Maeyer (violiste) maakt een integrerend deel uit van het stuk, wordt slechts af en toe ‘muzikaal behang’ als de aandacht van de toeschouwer naar de acteurs gaat. Soms komen piano of viool of beiden virtuoos op de voorgrond, ze worden daardoor metaforen voor de intieme artistieke vriendschap tussen Hannah en Michaël. De muziek vertolkt wat er in de relatie gaande is en overstijgt het zegbare.
Het decor is van een stijlvolle eenvoud. Op drie witte draaibare panelen wordt een zwart-wit nachtbeeld van de inkom van t,arsenaal geprojecteerd, de woning van Hannah en Karsten. De projecties van de schilderijen van kunstschilder Nicola Dinoia – op vraag van regisseur Michael De Cock voor het stuk gemaakt – volgen en echoën het verloop van hun relatie. Langs de rechterzijde van het podium een divan, links de zwarte vleugel. Het kostuumontwerp is geraffineerd. Voor Karsten – met snor en baard -een zwarte jeans, donkerblauw hemd en loopschoenen. Voor Hannah een fijne modieuze zwart-wit outfit. Het subtiele rood van haar slipje en sokken, verwijzend naar de passie die in hun relatie doodbloedt, wordt de kleur waarin de drie (!) panelen worden ondergedompeld wanneer het muzikale koppel de finale van de Kreuzersonate vertolkt.Tegelijk climax en voorbode van onheil. Karstens woede, jaloezie en achterdocht, zuivere projectie van zijn eigen verlangen tot vreemdgaan, bereikt even later zijn hoogtepunt en eindigt met de passionele moord. We horen ziekenwagen- of politiesirenes.Voor Karsten bestaat de liefde niet. Alle mannen vermoorden op één of andere manier hun vrouw, zo meent hij. Een duistere gedachte van een raadselachtige figuur.
Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt, brengt de eeuwigeTolstoj, in een emotioneel beklijvende en pijnlijk mooie creatie.
Meer info over het stuk en de speeldata vindt u hier.
Blauwkruikje 