Mistaken – Evenbeeld – Neil Jordan*****

De roman Mistaken (2011) van de Ierse Neil Jordan, naar het Nederlands vertaald als Evenbeeld (2011) door Joop van Helmond voor uitgeverij Anthos, voert je binnen in een mythisch, mysterieuze, Ierse wereld die hoofdzakelijk gesitueerd is in Dublin. Meer bepaald het Dublin van de vijftiger jaren van vorige eeuw tot heden. Ook het Londen van de zeventiger jaren, het hedendaagse goed bewaarde Europese laat-negentiende-eeuwse Manhattan en het Berlijn van net voor en na ‘die Wende’ vormen het decor van de belevenissen van de hoofdfiguur Kevin Thunder.

De verteller is (Kevin Thunder), een in Berlijn wonende en werkende ontwerper van computergames. Hij is naar zijn geboortestad Dublin teruggekeerd voor de begrafenis van de schrijver Gerald Spain, een man die bij leven en welzijn griezelig sterk op Thunder leek.

Wanneer de kist van Gerald het graf in gaat, staat Kevin toevallig naast Geralds dochter Emily en haar hond Toby. ‘De hond voelde iets, zoals honden dat kunnen, draaide zich om en likte mijn linkerhand.’

Gerald leefde jarenlang, tot aan zijn dood, in onmin met zijn dochter. Emily voelt zich op een vreemde manier vertrouwd met Kevin en spreekt hem onbewust aan met ‘Gerald’. Na de begrafenis spreken ze af elkaar op een later tijdstip opnieuw te ontmoeten. Met stukjes en beetjes zal Kevin haar vertellen over zijn bizarre relatie met haar vader, zijn evenbeeld Gerald Spain.

De jonge Kevin Thunder groeit eind jaren zestig op in een groot troosteloos huis aan Fairview Park in Marino Crescent, een wijk waar de lower middle-class van Dublin samenhokt. Het huis naast het zijne – nummer 15 – was het geboortehuis van Bram Stoker, de schepper van Dracula. Kevins vader is bookmaker en zijn moeder verhuurt kamers op de bovenste verdieping om de financiële putten te dempen die haar man maakt.

Wanneer Kevin op een dag goedgemutst op de bus stapt, krijgt hij van de buschauffeur een fikse oorvijg en wordt hij ervan beschuldigd de vorige keer niet betaald te hebben. Een paar dagen later wordt hij door een verkoper Woolworths uit gejaagd. ‘Als je hier nog een keer terugkomt, bekakte kleine dief, bel ik de politie.’

Kevin snapt er niets van, tot hij erachter komt dat er een jongen in Dublin woont, Gerald Spain, die zijn perfecte dubbelganger is. Spain is het zoontje van een advocaat, gaat naar een chique school en woont in een statig herenhuis aan Palmerston Park. ‘Mijn park was een spookpark en had gemeentelijke tulpenbedden en het zijne had slangenbomen en een piano waarop Chopin werd gespeeld.’

Thunder en Spain reageren eerst onwennig op hun dubbelgangerschap, tot ze er de voordelen van beginnen in te zien. De jaren erna zullen ze elkaars liefjes afsnoepen en elkaars afkomst en klasse gebruiken en misbruiken. Tot het aannemen van elkaars identiteit gevolgen krijgt die ze niet wilden en konden voorzien.¹

Mistaken comes complete with a plot as precise and as crafted as that of the finest thriller, filtered through an insistent narrative voice that holds the stricken reader as if at gunpoint. For all the revelation and atmosphere, all the yearning and the anger, it is the writing, the linguistic artistry that ultimately leaves one gasping. Be warned: this is a great international novel, a great Irish novel and, most of all, a great Dublin novel that thoughtfully heeds Joyce and then breaks free the way a child eventually shrugs off even the most loving and beloved of parents. […] … this is Jordan’s moment; he alone has pushed narrative and has broken free of everyone. Irish fiction needed a cohesively great novel, pulsing with darkness, intelligence and revelation. Here it is.²

1. Knack, Stevens, Jan,  Evenbeeld – Neil Jordan, 31 augustus 2011
2. The Irish Times, Battersby, Eileen, Neil Jordan, great Irish novelist, 24 december 2010

Berg-Heide viert haar tweede buurtfeest in het teken van de 16de eeuwse heksenvervolging.

Midzomeravond – Buurtcomité Berg – Heide plant haar tweede buurtfeest op het terrein hoek Lepelstraat/Kampenhoutsebaan. De inwoners van Frijselstraat, Kampenhoutsebaan, Sint- Servaasstraat, Lepelstraat, Bergezijpestraat, Kattemansbosweg worden via flyers in de brievenbus of persoonlijk verwittigd. Het thema van de activiteiten blijft de gebeurtenissen die Josyne Van Vlasselaer, geboren in deze wijk, overkwamen: verkettering, de brandstapel op de Grote Markt in Brussel en nadien de verbeurdverklaring van een deel van Aert van Beethovens landerijen. Niet alleen onze Josyne ofte Siska maar ook vele Europese vrouwen werden tussen 1450 en 1750 slachtoffer van heksenvervolging.

Een mislukte oogst of de dood van een mens of dier was vaak de aanleiding tot het zoeken van een zondebok. Doorheen de geschiedenis zijn er verschillende zondebokfenomenen geweest, denk maar aan de Jodenvervolging. De heksenwaan toont ons een heel andere zondebok. Al van in de middeleeuwen zijn er gevallen bekend waarbij zowel mannen als vrouwen werden beschuldigd van zwarte magie. Vanaf de nieuwe tijd werd hekserij echter in verband gebracht met duivelaanbidding. Onschuldig volksgeloof werd gevaarlijk, onschuldige heidense kruidendokters werden duivelaanbidders. De straffen werden bijgevolg zwaarder, de weg naar de brandstapel lag open. Hiermee is alvast één vooroordeel over heksenwaan de deur uit; het is géén fenomeen van de ‘duistere’ middeleeuwen, integendeel, het is een verschijnsel van de nieuwe tijd.

Het profiel van het slachtoffer veranderde drastisch. De heksenjacht werd in essentie een vrouwenjacht (van 50 procent naar 80 procent vrouwelijke beschuldigden). Het typische slachtoffer van deze historische heksenwaan is een oudere vrouw, vaak weduwe, weinig kapitaalkrachtig en lelijk (als symbool van het Kwade).[…] De verklaring voor de vrouwenhaat vinden we in de Malleus Maleficarum(De Heksenhamer). Dit standaardwerk van de demonologie is één van ’s werelds oudste bestsellers, geschreven door Duitse dominicanermonniken en voor het eerst uitgegeven in 1487. (DM-8/8/2012)

In Duitsland nu, werden in 2012 vele als heks veroordeelde  vrouwen gerehabiliteerd. En in het voorjaar van dit jaar zond  de Duitse ZDF de historische film ‘Die Seelen im Feuer’ uit:  Bamberg rond 1630. De arts Cornelius Weinmann onderbreekt zijn medische studies in het geavanceerde Wenen en reist naar zijn geboortestad Bamberg, stad ten noorden van Nürnberg,  om zijn stervende vader te zien. Hij ontmoet daar zijn jeugdliefde Johanna Flock die de apotheek van haar vader leidt met deskundige betrokkenheid, hoewel dit beroep  voor vrouwen verboden is. Cornelius is gefascineerd door de slimme en eigenzinnige vrouw. Als zijn vader sterft, staat zijn besluit vast. Hij wil onmiddellijk terugkeren naar Wenen. De achterstand van Bamberg is weerzinwekkend voor hem.

Een film die inzicht brengt in de processen die tot dergelijke veroordelingen leidden toen en die een thema aansnijdt dat nog steeds actueel is, namelijk de strijd om de macht.

Op het buurtfeest genoten we van een lekkere hap en een glas en de altijd-prijs-tombola zorgde voor leuke verrassingen. Slotritueel werd opnieuw de brandstapel: een brandend actueel onderwerp.  We vroegen ons af: ‘Komt  onze Josyne Van Vlasselaer ook in aanmerking  voor eerherstel ?’

Dank aan het voltallige buurtcomité dat deze ‘verdichtende’ avond weer mogelijk maakte.

Vluchtelingen | Charles Ducal | Dichter des Vaderlands

Vluchtelingen

De toenemende dodentol aan de buitenmuren van Fort Europa schokt de publieke opinie diep. Dichter des Vaderlands Charles Ducal heeft het in dit drieluik niet over mensensmokkelaars, maar richt de lamp op onze beschaving. Recht op migratie is een fundamenteel mensenrecht. In theorie. Elke verdronkene – horen we het? –is een schreeuw om minder eigenbelang en meer geweten.

Vluchtelingen

1

Wij liepen onze angst tegemoet.
Achter ons naderde iets nog veel groters.
Wij hadden geen moed, hadden gehoord hoe de stad…
maar wilden naar binnen voor de poort werd gesloten.

Wij hadden kinderen begraven,
hadden geleerd hoe een prooi zich redt
en onze schaamte voor een stuk brood afgelegd.
De erfhonden zwegen toen ze ons zagen.

Voor de poort wachtten laarzen en paarden.
Wij stuurden wie zwanger of ziek was vooruit
in de hoop ons op een wet te kunnen verlaten.
Men joeg hen terug, het maakte niets uit.

’s Nachts liepen wij door de riolen
onze angst tegemoet. Wij hadden geen hoop.
Maar achter ons naderde iets nog veel groters.
Wij moesten naar binnen, hoe dan ook.

2

Hoe konden zij dit begrijpen?

Aan land gegaan toen zij huizen zagen
en afleidden dat daar mensen woonden
aan wie men een brood kon vragen,
water, een bed, een bussel stro desnoods,

die wilden luisteren naar hun verhalen
met geduldige oren en een warm oog.

Maar welke god had deze wezens geschapen
die van hun angst de bewijzen vroegen,
hun wanhoop afwezen op grond van artikel zoveel?
Die hun boot weer de storm in joegen?

Hoe konden zij weten dat dit het deel
van de wereld was dat zich zat had gegeten
aan de tafels die zij waren ontvlucht?
Hoe konden zij hopen het brood te zien breken?

De huizen stonden verzadigd,
met volle vuilnisvaten, gestoord in hun rust.
En eisten dankbaarheid voor elke kruimel
van hun beschaving,

zich van geen schuld bewust.

3

Die onder ons zijn en niet bestaan
omdat de stempels ontbreken
zijn niet onder ons hoewel zij bestaan.
Ik heb er één een slaapplaats gegeven,

een man verminkt in eigen ogen:
huidskleur mislukt, glimlach verdacht.
Een man door zichzelf ingevuld
als verwacht: tweedehands, overbodig,

en toch uit op een leven, zomaar,
zonder reden, zonder bewijs te zijn opgejaagd,
gemarteld, bedreigd met de dood.
Alleen een vrouw en drie kinderen.

De vrouw ziek. Very sick.
Daarop had hij gehoopt.

Wij hadden weinig woorden. Genoeg
voor een bord, een bad, een bed voor de nacht.
Woorden die onder ons niet bestonden
omdat er geen plaats meer voor was.

Charles Ducal

via Vluchtelingen | Dichter des Vaderlands.

Jan Caeyers in zijn Beethovenbiografie over stammoeder-martelares Josyne Van Beethoven

Josyne Van Vlasselaer geboren in de wijk Berg-Heide onderwerp van het jaarlijkse Buurtfeest

Jan Caeyers is een Vlaams musicoloog, dirigent en docent aan de Katholieke Universiteit Leuven. In de stad Wenen waar hij studeerde en werkte, specialiseerde hij zich in achttiende- en vroegnegentiende-eeuwse muziek. In de jaren tachtig startte hij als dirigent en artistiek leider het Nieuw Belgisch Kamerorkest met een groep jonge musici en in 1993 werd dit de Beethoven Academie (1993 – 2006). Van 1993 tot 1997 was hij ook assistent van Claudio Abbado bij het Gustav Mahler Jeugdorkest, waar hij ook werkte met grote namen als Bernard Haitink en Pierre Boulez.

De lijvige Beethovenbiografie die hij schreef werd uitgegeven in 2009 en vertaald in het Duits. Met de expertise die hij opdeed door het schrijven van dit boek, richtte hij in 2010 een nieuw orkest op, Le Concert Olympique, ook van dit orkest is hij dirigent en artistiek leider. Jan Caeyers schrijft in de Proloog van zijn Beethovenbiografie:

‘Michiel Van Beethoven heeft ook nog een rekening te vereffenen met de geschiedenis, en dat drijft hem voort. Meer dan honderd jaar geleden stierf zijn betovergrootmoeder Josyne Van Beethoven op de brandstapel op de Grote Markt te Brussel, nadat zij door de buren was aangeklaagd wegens hekserij. Zij was een bijzondere vrouw: geëmancipeerd, zelfbewust en idealistisch. Ze beschikte ook over een frisse en onafhankelijke geest, wat haar in een tijd waarin geloof, goedgelovigheid en bijgeloof dicht tegen elkaar aanleunden, niet in dank werd afgenomen. Paradoxaal genoeg werd zij er daardoor van verdacht dat ze een pact met de duivel had gesloten, en er was maar een kleine gerichte actie van een aantal jaloerse dorpsbewoners nodig om hiervoor voldoende bewijslast te verzamelen. De moordende cocktail van intrige, laster en roddel miste zijn effect niet. Josyne Van Beethoven werd gevangengenomen, weigerde weliswaar eerst te bekennen – wat andermaal als een diabolisch teken werd opgevat – maar ging uiteindelijk toch door de knieën na zware folteringen, waarna zij publiekelijk werd geëxecuteerd. Even zag het er nog naar uit dat alle goederen van haar verbijsterde en aangeslagen echtgenoot in beslag zouden worden genomen, maar door een combinatie van diplomatieke handigheid en beethoveniaanse koppigheid werd dit fiasco nipt vermeden. Deze traumatische ervaring staat diep gegrift in het geheugen van de Van Beethovens, die aan deze geschiedenis een diepgeworteld scepticisme ten aanzien van de medemens hebben overgehouden. Maar daarnaast geeft ze ook veel kracht. Een Van Beethoven heeft een heilig geloof in de eigen overtuiging en idealen. Dat is men aan de stammoeder-martelares verplicht.’ uit Jan Caeyers, Beethoven – Een biografie, De Bezige Bij, A’dam, 2009 

Ierland viert de 150ste verjaardag van de geboorte van Nobelprijswinnaar W.B.Yeats

 

The Song of Wandering Aengus
By William Butler Yeats

I went out to the hazel wood,
Because a fire was in my head,
And cut and peeled a hazel wand,
And hooked a berry to a thread;
And when white moths were on the wing,
And moth-like stars were flickering out,
I dropped the berry in a stream
And caught a little silver trout.

When I had laid it on the floor
I went to blow the fire a-flame,
But something rustled on the floor,
And someone called me by my name:
It had become a glimmering girl
With apple blossom in her hair
Who called me by my name and ran
And faded through the brightening air.

Though I am old with wandering
Through hollow lands and hilly lands,
I will find out where she has gone,
And kiss her lips and take her hands;
And walk among long dappled grass,
And pluck till time and times are done,
The silver apples of the moon,
The golden apples of the sun.

uit:The Wind Among the Reeds (1899)

W.B. Yeats, Ierlands grootste dichter – geboren in Dublin,13 juni 1865 – overleden in Menton, France, 1939 – wordt door velen beschouwd als de  beste dichter van de twintigste eeuw. Hij bracht een revolutionaire nieuwe stem in de Ierse literatuur – terwijl zijn werk aanvankelijk wortelde in de oude mythen van Ierland en folklore was hij ook een uitgesproken moderne dichter. Seamus Heaney (1939 – 2013), Noord-Iers dichter, toneelschrijver, vertaler en winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur, merkte op dat Yeats zowel de oprichter als de erfgenaam was van de traditie met een levenslange interesse in het occulte en in de Ierse mythologie, een openheid voor de Europese kunst en oosterse filosofie en met een sceptisch, ondervragend intellect.

Op de website yeats2015.com, die het leven en de artistieke erfenis van de man wereldwijd onder de aandacht brengt, vindt u alle activiteiten die in Ierland en de wereld naar aanleiding van deze verjaardag plaatsvinden.

Kylemore Abbey & Victorian Walled Garden – Connemara National Park – Galway – Recreational walking route | RouteYou

Kylemore Abbey & Victorian Walled Garden – Connemara National Park – Galway – Recreational walking route | RouteYou.

Waar Kylemore zijn naam vandaan haalde leest u op de website van de Benedictijner monialen : ‘Oak trees were among the group of trees which dominated the Irish landscape over 10,00 years ago, and the name “Kylemore” originates from the Irish words “Coill Mor” meaning Big Wood, a reference to the hanging wood on the north side of the lake at Kylemore.’ Welke link er bestaat tussen Ieper en Kylemore vindt u daar eveneens. Hun Benedictijner  missieverklaring indachtig [succisa virescit – “having been cut down, it grows again with new strength.”] bouwden ze het vervallen landgoed opnieuw uit tot een mooie, educatieve, gastvrije, toeristische site die ook een belangrijke werkgever is in de streek.

Cliffs of Moher – Clare – Recreatieve wandelroute | RouteYou

Cliffs of Moher – Clare – Recreatieve wandelroute | RouteYou.