Stay Where You Are and Then Leave – De jongen die zijn vader zocht – John Boyne****

De Ierse John Boyne is sedert zijn boek The Boy in the Striped Pyjamas (2006) geen onbekende meer. In 2014 kwam bij Meulenhoff Boekerij de vertaling uit van een andere jeugdroman van hem  Stay Where You Are and Then Leave (2013), vertaald als De Jongen die zijn vader zocht (2014). En hoewel  we hier te maken hebben met een boek voor jongeren, toch is het ook in staat de volwassen lezer in zijn ban te houden.

Boyne kijkt in deze roman door de ogen van een negenjarige jongen naar de gebeurtenissen die in de nasleep van 28 juli 1914, het begin van WO I en hoofdfiguur Alfie Summerfield ’s  5de verjaardag,  diens buurt Damly Road (London) grondig veranderen. De historische gegevens van ontbering, fanatiek patriottisme, afstraffing van dienstweigeraars, shellshock, de heksenjacht tegen burgers met on-Engelse namen als vermeende Duitse spionnen komen in het boek aan bod op een voor jongeren te verhapstukken, niet sentimentele maar zeer indringende wijze.

De karakters van Alfie’s moeder Margie en haar man Georgie Summerfield, van Oma Summerfield,  de dienstweigeraar Joe Patience,  de Praagse familie Janáček en de Australiër Bill Hemperton komen doorheen het verhaal flink uit de verf.

De hoofdpersoon Alfie trekt de natuurlijke sympathie van de lezer door de wijze waarop hij ‘zijn steentje wil bijdragen’ om zijn moeder doorheen deze harde oorlogsjaren te helpen. Hij wordt echter een bijna onrealistische held wanneer hij het plan opvat om op ‘geheime missie’ te vertrekken en dat plan ook helemaal in zijn eentje uitvoert.

Sommige scènes zijn aangrijpend – de beschrijving van de door shellshock verwoeste soldaten in  East-Suffolk & Ipswich Hospital –  en educatief in die zin dat ze jonge sensitieve lezers confronteren met en bewust maken van de gruwelijke gevolgen van oorlog.

Voor sommige volwassenen eindigt deze roman misschien een tikkeltje te optimistisch – eind goed al goed – want  twintig jaar later dan de kalendertijd in dit verhaal , weten we, zal zich de oorlogsellende herhalen. Hoop is echter de drijvende kracht achter de handelingen en het voortschrijdend bewustzijn van hoofdfiguur Alfie.  Daar ligt de boodschap in het verhaal. Buurtsolidariteit, moed, doorzettingsvermogen, vindingrijkheid, vastberadenheid trekken de mens tenslotte door de ergste rampspoed. Immers, ‘Hij had het gedaan om de beste reden die je kunt bedenken. Uit liefde.’