Het jaar van de staande ovaties | Het Theaterfestival ’15 | BRUSSEL

 

Het jaar van de staande ovaties (juryverslag selectie)

Is het een goed seizoen geweest? Het was in elk geval een beter seizoen dan in 1914-1915, zou onze minister-president daarop antwoorden. Een hele reeks voorstellingen over de Groote Oorlog heeft zijn gelijk voelbaar gemaakt. Ze gaven lijf en leden aan de ervaring van aan en achter het front, maakten van onze Vlaamse oorsprongsgeschiedenis weer een levende kroniek. Samen illustreerden ze tegelijk hoe weinig weerstand het theater heeft tegenover modes, hoe makkelijk het soms ‘bij de tijd’ kan zijn door terug te willen graven naar het veilige vroeger. De meer opgemerkte oorlogsproducties bleken dan ook die verkenningen van het geweld van vandaag, of van de herinneringsmachine zelf. Hét toneelpersonage van 2014-2015 bleek veeleer ‘de Syriëstrijder’ dan ‘onze jongen in de loopgraven’. Op dat vlak was het theater dit jaar sneller dan ooit bij de tijd. En toch herinnert onze tienkoppige jury het seizoen 2014-2015 niet als de grondeloze donkere put die eerdere seizoenen wel eens waren. De vermoeienis van het Westen over zijn eigen onvermogen om zijn historische waarden hoog te houden, werd op vele podia gecounterd met een festieve sfeer, met spelplezierige cadeaus aan het publiek. We zagen een theater aan het werk dat koste wat het kost rechtstreeks wil communiceren, en daarin genereus wil zijn. Je zag het aan de vele frontale benaderingen in voorstellingen: performers op het randje van de scène, die niet met elkaar bezig zijn, maar recht de zaal in kijken, dansen of spreken. Voor alles wil theater opnieuw een gesprek. Voor alles herinneren we ons de vele staande ovaties waarmee de zaal terugsprak. Soms makkelijk tevreden, maar veel vaker uit groot respect voor de kunde van de kunst, en voor de live energie en emotie die theater en dans te bieden kunnen hebben. Het afgelopen seizoen toonde veel theater met open doek, voor een publiek met open doekjes. Meer info over speeldata en locaties: 2015 | Het Theaterfestival ’15

Interview met Wouter Hillaert over Het Theaterfestival 2015. Hij vult zijn dagen en avonden onder meer met het coördineren van het tijdschrift voor cultuur en kritiek rekto:verso, het mee bezielen van het onlangs nog met de Prijs voor de Democratie bekroonde burgerinitiatief Hart boven Hard, het recenseren voor De Standaard, en sinds afgelopen seizoen dus ook weer met het jureren voor Het Theaterfestival.

Met dank aan het leven – Ulrich Libbrecht*****

Als ik mijn leeslijsten bekijk, merk ik dat de non-fictie erg ondervertegenwoordigd is. Daar wou ik met het volgende werk van Ulrich Libbrecht (1928°) wat aan doen.  Met dank aan het leven (2008) is het afscheid – zeg maar het testament – van deze professor  comparatieve filosofie. In 2012 maakte ik in Zulzeke- Kluisbergen, waar de man woont, de Ulrich Libbrechtwandeling die er door het Libbrechtgenootschap aan hem werd geweid. Dat hij gedurende meer dan 20 jaar ijverde voor het behoud van het landschap van zijn streek nl. de Vlaamse Ardennen is slechts één van de vele verdiensten van prof.emeritus Ulirich Libbrecht.

Met dank aan het leven heb ik in één ruk uitgelezen en ik vermoed dat het niet de enige keer zal zijn dat ik dit werk ter hand zal nemen.  Al deed het me wel wat pijn dat de filosoof Libbrecht niet houdt van literaire filosofie  en zelfs helemaal niet van literair proza.Te oppervlakkig en te veel woorden, naar zijn smaak. Gelukkig is de poëzie (vooral van Rilke en Hölderlin) wel aan hem besteed.

Kort na het verschijnen van het boek weidde Stef Van Caeneghem er een blogpost aan waarin hij veel fragmenten uit het werk opneemt. Fragmenten die naar de essentie van het wereldbeeld, de levensfilosofie die Ulrich Libbrecht voor zichzelf uittekende, peilen. Dat wereldbeeld en die levensfilosofie integreert de religieuze en filosofische modellen van Oost en West, slaat een brug tussen beide werelden en brengt een prachtige synthese van aan de oppervlakte erg verschillende werelden die in hun dieptestructuren, in hun mystieke dieptelaag hun raakpunten laten ontdekken.

Een inspirerende en stevig wetenschappelijk onderbouwde levensfilosofie die vanuit een kritisch objectief rationalisme aan de diepste subjectieve emotie volle bestaansrecht geeft. Ontroerend mooi!

Hjarta mannsins – Het hart van de mens – Jón Kalman Stefánsson*****

Na ‘Het verdriet van de engelen’ bracht  ‘Het hart van de mens’ – het laatste deel van Jón Kalman Stefánssons trilogie waarvan ‘Hemel en hel’ het eerste deel uitmaakt, me in de poëtisch-etherische sfeer van de liefde. Het leidmotief van de roman zijnde “In een heel oud Arabisch medisch handboek staat dat het hart van de mens in twee kamers is verdeeld, de ene heet geluk, de andere wanhoop. Op welke moeten we vertrouwen?” (blz. 11)

De naamloze jongen en zijn vriend Jens zijn gered uit de sneeuwstorm. In het gehucht waar ze zijn opgevangen ontmoet de jongen Alfheid, die hij maar niet uit zijn gedachten kan zetten. Na vele omzwervingen keert hij terug naar het Dorp en naar het café met de igenzinnige eigenares, Geirthrud, en Kolbein, de oude , blinde kapitein. De jongen is echter veranderd, hij laat zich niet meer door anderen leiden en neemt zijn eigen beslissingen. Hij is vastbesloten te kiezen voor de liefde en niemand kan hem daarvan weerhouden.

Een paar recensiefragmenten die ik volledig onderschrijf:

Er hangt een zekere onbestemdheid over de tekst waardoor je al snel in een roes raakt. Over de ruwe, rurale wereld die de schrijver schetst legt hij, als het ware ter compensatie, een ragfijne taal. Woorden als sneeuwvlokken. Gedachten en waarheden die ‘vastvriezen’ in je hoofd. Waar je eigenlijk eerder welhaast door gebrandmerkt wordt. Stefánsson weet je gedurende het lezen van de romans, en ook nog een tijd daarna, los te weken van je eigen omgeving. Of althans je eigen wereld met andere ogen te bezien. Deze roman is net zoals de voorgaande twee een oprechte woordenwisseling met het weerbarstige leven. Beeldend en door de licht-absurdistische realiteit ietwat verontrustend, maar op een aangename manier. Dit alles in een poëtische, zinnelijke taal, die geen moment gezocht is, die door een onderliggende humor en een zekere gelatenheid in balans is. – literair weblog TZUM

Merkwaardig genoeg zijn het niet enkel de anekdotes die de lezer meeslepen, maar de poëtische stijl zelf. ‘Het hart van de mens’ overtuigt door de stemmingen en sfeer. Stefánsson blijft zelfs overtuigen als hij grote filosofische thema’s opzoekt: de zinloosheid van het bestaan, de vergankelijkheid en de dood. Ze worden pardoes door de kleinere anekdotes geweven, en toch blijft het geheel geloofwaardig: “De dag is verdwenen en komt nooit meer terug. Hij komt, we vullen hem met onze vergissingen en successen, onze ontrouw en de dagelijkse beslommeringen, vervolgens komt de avond.”

En nog sterker klinkt het over de overledenen: “Zij die heengaan komen nooit meer terug, we hebben ze verloren met alles wat ze hadden, ogen, een glimlach, een gebaar met hun vingers, hoe ze sliepen, hoe ze elders met hun gedachten in het luchtledige keken, hoe ze huilden, kusten, ons aanraakten, hoe ze waren (…). Uiteindelijk veranderen we allemaal in zwijgen.” – TROUW

De kalendertijd is de zomer. Het seizoen bij uitstek waarin alle bedrijvigheid op gang komt en waarin de liefde voor sommigen ernstig slagzij maakt maar voor anderen ook hoogtij viert: ‘Ijslandse zomers zijn zo kort en wispelturig dat het soms niet zeker is of ze wel bestaan; Hier kan het in juni halverwege de berghellingen sneeuwen, zelfs in bewoonde streken, en vogels vriezen in een augustusnacht tussen de grasbulten dood. Maar niets ter wereld is zo helder en puur als de maand juni, de dagen en nachten lopen in elkaar over, alle schaduwen verdwijnen en midden in de nacht is de hemel eeuwig blauw. Is het vanwege de helderheid dat de tijd in de zomer eindeloos lijkt te zijn en de zomers beduidend langer duren dan de kalender aangeeft? Vandaag is het de honderdeneenste juni, zeggen wij wellicht als de kalender de vijftiende aangeeft. De honderdeneenste en het licht verlengt ons leven.’ blz. 109  

‘Het hart van de mens’ is een roman die je mee op sleeptouw neemt naar het 19de eeuwse hoge noorden van Ijsland waar nieuwigheden als telefoon, de stoomboot en een dorpspomp voor drinkbaar water het harde dagelijkse leven van het zwijgzame, norse vissersvolk wat vergemakkelijken. ‘De kabeljauw, die de hele winter in de diepten van de zee heeft gezwommen ver weg van de mensenwereld, zo gelukkig als zijn koude bloed het toeliet, ligt nu geplet, zonder graat of ingewanden, op de visdroogplaats van het dorp en is stokvis geworden. Stokvis waar je ook kijkt, de lucht dringt in elk huis, elke kamer, qua vorm lijkt het op engelenvleugels en het bedekt de hele landtong. van boven ziet het eruit als een begraafplaats van engelen.’ blz 168  De dood ligt er ook in de zomer constant op de loer. Natuurgeweld en de kleinste nalatigheid eisen hun tol.

In een interview met jounaliste Vivian de Gier gaf Jón Kalman Stefánssons het volgende prijs over zijn jeugd: ‘Mijn moeder is gestorven toen ik vijf jaar oud was; ik ben grootgebracht door mijn stiefmoeder. Die kwam uit het noorden van IJsland, waar men niet dol is op praten, en zij kon dan ook heel zwijgzaam zijn. Zo leerde ik stilte kennen. Als kind zat ik altijd te lezen, ik had een enorme behoefte nieuwe werelden te ontdekken.’

Irrational Man: ‘Anxiety is the dizziness of freedom’ (Kierkegaard) – Woody Allen – Cinema Galeries***

 

Met Knack Club filmtickets naar Irrational Man (Woody Allen) in de kleine Cinema Galeries van de Koninginnegalerij in Brussel. Een leuke verrassing! Vooraf de synopsis gelezen en benieuwd wat de weldra 80-jarige Woody Allen van zijn 46^ste film terecht bracht.

Professor in de filosofie Abe Lucas (Joaquin Phoenix) is een emotioneel verwoest man die alle vreugde in zijn leven heeft verloren. Kort na zijn aanstelling aan een fictieve universiteit van een kleine stad op Rhode Island, begint hij een relatie met één van zijn collega’s om zijn rampzalig huwelijk te vergeten. Zijn beste studente, Jill Pollard (Emma Stone) is gefascineerd door Abe’s exotische verleden en zijn getormenteerde ziel. Hoewel ze hem meermaals haar liefde verklaart, blijft hij haar avances afwijzen. Wanneer ze toevallig gedurende een diner het gesprek aan een naburige tafel opvangen, kunnen Jill en Abe het afgeluisterde gesprek niet loslaten. Abe besluit een cruciale en existentiële beslissing te nemen die ervoor zorgt dat hij weer van zijn leven kan genieten. Zijn keuze zet echter ook enkele gebeurtenissen in gang die onomkeerbaar blijken te zijn.

De recensenten zijn erg verdeeld over de prent:

Voor mij draait de film om het morele experiment van de docent, maar het perspectief ligt daar maar zo nu en dan. De studente is de ware protagonist. Het is jammer dat Allen ervoor kiest om de hoofdpersoon te verlaten juist op het moment dat het ertoe doet, na de existentiële handeling die Lucas’ leven en levensvisie verandert. De prima acteurs verworden tot pionnen, eerst in een stuurloze aaneenschakeling van nauwelijks boeiende scènes en vervolgens in dienst van een plotgedreven thriller. Hoewel het tweede deel interessanter is dan het eerste deel, is de film ook als thriller niet bevredigend. De film kent nauwelijks spanning en de verwachtingen worden niet ingelost. Maar ook de humor is er vrijwel totaal uit verdwenen. Irrational Man is als tragedie niet geslaagd en ook als relationeel drama komt hij niet uit de verf. Voor een echt ethisch onderzoek is de film te onevenwichtig en oppervlakkig.  –  Filmtotaal **

De film, die van komedie in filosofisch getint drama verandert, toont de mens als een irrationeel wezen dat denkt dat hij zich door zijn ratio laat leiden, maar dat lijdt aan zelfbegoocheling en morele zelfoverschatting. Een aanrader voor iedereen die meent te weten wat goed is voor de mensheid. – Het Parool****

‘Irrational Man’ proeft dus niet altijd even vers, maar eenmaal het verhaal in een hogere versnelling schiet, grijpt het je wel stevig bij de lurven. – Cobra ***

The poster shot which shows a silhouette of Gabe standing on a rock over looking water and bathed in a wedge of blinding sunlight brilliantly captures the helplessness and solitude of the human creature. – The Huffington Post

Woody Allen zal nooit meer het niveau bereiken van zijn gouden jaren, maar zijn films blijven tot het kruim horen van wat je dezer dagen in de cinema te zien krijgt. – De Standaard

Zijn nieuwste film heet Irrational Man, en volgens De Wet van Woody Allen zou dat dus een klapper moeten zijn. En ja – deze studie naar filosofie en moraliteit behoort ongetwijfeld tot het A-werk, sluit aan bij Crimes and Misdemeanors (1989) en Match Point (2005). Met dit verschil dat het ditmaal een gitzwarte comedy betreft. – Elsevier

Woody Allen’s Irrational Man is another of the amiable but forgettable and underpowered jeux d’esprit that he produces with an almost somnambulist consistency and persistence. It’s a tongue-in-cheek mystery which is neither quite scary and serious enough to be suspenseful, nor witty or ironic enough to count as a comedy. – The Guardian **

Even Allen’s remarkable knack for picking appropriate music has deserted him. Ramsey Lewis’ ambling jazz take on “The In Crowd,” a song none of these characters would be likely to know or enjoy, drones throughout the score. – The Charlotte Observer *

De vertelstem van deze nihilistische prof en impotente vrouwenjager die constant aforismen ventileert, wordt becommentarieerd door die van zijn alerte studente, ontwapenend vertolkt door de nieuwe Allenmuze: Emma Stone. The ‘In’ Crowd van Billy Page dient als leidmotief en zoals altijd bij Allen komen de grote levensvragen aan bod en speelt het fatum een belangrijke rol. Eigenlijk is de film een illustratie van het feit dat het juiste verjaardagsgeschenk je leven kan redden. – Filmmagie ***

Nieuwe BBC-film ‘Lady Chatterley’s Lover’ (D.H.Lawrence) van Jed Mercurio opvallend kuis

Uitkijken volgende maand naar een nieuwe BBC-film. Eighty-seven years since it was first published, and more than half a century since it was the subject of an infamous obscenity trial, Lady Chatterley’s Lover is being revived in a BBC drama that is as much a reflection on today’s society as the between-the-wars Britain that obsessed DH Lawrence, aldus The Guardian. De Britse kranten leverden hun eerste recensies en commentaren: ‘remarkably chaste’,’nothing is left to the imagination’, ‘love scenes will be soft focus’, ‘explicit sexual language will be absent’,’ much tamer than the BBC’s 1993 version’, ‘Jed Mercurio (director) insists he is being true tot the spirit of the book’. Ik heb er even mijn Penguin-exemplaar  uit  1974 bijgehaald dat veertien jaar na de 1960-uitgave op de achterflap vermeldde dat het ‘complete and unexpurgated’ was.  De cover van mijn uitgave bleef opvallend braaf. Andere edities kregen explicietere en gedurfdere covers. Nieuwgierig  naar wat Jed Mercurio in zijn 90-minuten film met de roman heeft aangevangen.

Saint Mary’s Cathedral, dedicated to The Assumption of the Virgin Mary – Killarney – Ireland

Gedurende onze Ierlandreis de voorbije lente brachten we, toen we in Killarney een paar dagen verbleven, een bezoek aan de Saint Mary’s Cathedral, gewijd aan The Assumption of The Virgin Mary. Ze werd ontworpen gedurende de Ierse katholieke gotische herleving van de 19^de eeuw door architect Alexander August Pugin.  Daar vond ik de volgende tekst, die ik vandaag wil delen:

Slow me down, Lord

Slow me down Lord. Slow me down!
Ease the pounding of my heart
By the quieting of my mind.

Give me amid the confusion of my day
The calmnes of the everlasting hills.
Break the tensions of my nerves and muscles
With soothing music of the singing stream
That live in my memory.
Help me to know the magical restoring power of sleep.

Teach me the art of taking minute vacation
Of slowing down to look at the flower.
To chat with a friend, to pat a dog.
To read a few lines of a good book.

Remind me each day of the fable
Of the Hare and the Tortoise.
That I may know the race is not always to the swift _
There is more to life than increasing speed.

Let me look up into the branches of the flowing oak.
And know that it is great and strong because it grew slowly and well.

Slow me down, Lord and inspire me
To send my roots deep into the soil of life’s enduring values.
That I may grow to the stars of my great destiny.

Door Heverleebos en langs het Zoet Water in Oud-Heverlee (Leuven) – Recreatieve wandelroute | RouteYou

Door Heverleebos en langs het Zoet Water in Oud-Heverlee (Leuven) – Recreatieve wandelroute | RouteYou.

We zijn in deze mooie zomerdagen nogmaals op pad gegaan en hebben verkoeling gezocht in de bossen van de voormalige heren van Arenberg met name in de deelgemeenten Oud-Heverlee, Vaalbeek en Heverlee van de stad Leuven. De tijd dat we, toen we in Leuven studeerden, gedurende de eerste lentedagen de fiets namen en dit wandelgebied, met zijn vele recreatieve mogelijkheden, opzochten ligt lang achter ons. Het Zoet Water en zijn wandel- en fietsroutes blijft echter een attractieve trekpleister in het Leuvense. Met een groepje oud-collega’s brachten we er een gezellige wandelnamiddag door die we afsloten op een terrasje.