Dit deBuren-bericht liep vanochtend mijn mailbox binnen: Drie hoeraatjes voor Adriaan van Dis! Op 22 september ontving hij voor zijn hele oeuvre de Constantijn Huygensprijs. Voor deBuren schreef hij een bijzonder grappig Radioboek over twee kardinalen die grootse plannen met hem hebben …
En … dat treft. Ik lees op dit ogenblik Van Dis’ Ik kom terug waarover nrc.nl berichtte:
Van Dis debuteerde in 1983 als romanschrijver met de novelle Nathan Sid en schreef sindsdien toneelstukken, romans en reisverhalen. Zijn roman Indische duinen, over een in Nederland geboren zoon van een Indische familie die wordt opgevoed in de sfeer van verzwegen leed, werd in 1995 genomineerd voor zowel AKO Literatuurprijs als de Libris Literatuur Prijs.
Die laatstgenoemde prijs won Van Dis dit jaar met zijn recentste roman: Ik kom terug, een memoir over de complexe relatie met zijn moeder. Die roman maakt Van Dis – familieromans als Indische duinen en Familieziek meegewogen – volgens de jury tot ‘de schatbewaarder van de trauma’s van zijn ouders’:
“Hij kwam als embryo uit Nederlands-Indië naar Nederland, met zijn Nederlandse moeder, zijn drie donkere halfzusjes, en zijn getraumatiseerde en agressieve vader. Over zijn jeugd als bastaardkind verhaalt hij ontroerend in de romans Indische duinenen Familieziek [..] Het recente Ik kom terug is een geestig en nietsontziend testament in romanvorm. Niet alleen van de moeder, die in flarden haar verhaal vertelt, de zoon met vulpen in de aanslag om alles alsnog te noteren, maar ook het testament van de zoon.”
Welverdiend, die prijs!
‘Het Hout’ excelleert in groots opgezette tableaus, te ontdekken als een veelluik waarin oneindig veel details, allegorieën of parafernalia verstopt zitten. Taferelen die je soms ook een schaterlach ontlokken: wanneer Jezus Christus amper een paar dagen voor Pasen bij takelwerken in de kapel van zijn kruis dondert en de broeders het noorden kwijt zijn. Finaal grijpen alle tentakels ingenieus in elkaar, volgens het horlogemakersproza dat Brouwers bedrijft, met daarbovenop een ongewone apotheose waarin hij alle sluizen openzet. Toch handhaaft hij zijn grondtoon en dwingt hij ons tot traag savoureren. Zo wint de romancier het van de aanklager. – De Morgen (3/10/2014)
De taal van Brouwers varieert van uitbundig en barok tot gewild stuntelig in de leugenachtige mond van pedofiele priesters en broeders. De taal is voor broeder Bonaventura een verleidelijke gevangenis en een beangstigende bevrijding. De reiniging van een groot kruisbeeld in de kerk, ter gelegenheid van de Goede Week, is een parel van tegelijk bedwelmende en subversieve taalhantering. Met dezelfde precisie, allusie, verrukking en walg wordt een tandextractie beschreven. En de slotscène lijkt wel de apotheose van een film. Maar dit verhaal is vooral geschreven met de kille woede van een schrijver(en ex-pensionaatsgast) om wat een seksueel verwrongen gemeenschap en instituut met mensen, en in de eerste plaats met weerlozen en zwakken, kan uithalen. Soms ga je als lezer wanhopen om de lucide maar weifelmoedige Bonaventura, maar Brouwers kon hem echt niet aan zijn lot overlaten. En Patricia ook niet.- Cobra.be (9/10/2014)
In de Vlaamse literatuur is ‘de geestelijke die zijn handen niet kan thuishouden’ een clichépersonage, zoals de kolonel of de oude vrijster bij Agatha Christie. Dat er met ‘Het hout’ nog maar eens een roman over geniepige, geile geestelijken verschijnt, is niet per se een reden tot juichen. – De Standaard (3/10/2014)
Jeroen Brouwers is een van de grootste schrijvers van het Nederlandse taalgebied. Hij heeft een indrukwekkend en omvangrijk oeuvre opgebouwd van romans, verhalen, brieven (het prachtige Kroniek van een karakter), essays, feuilletons en polemieken.
Hij schrijft niet alleen schitterend proza, maar strijdt in zijn geschriften ook tegen misstanden en maatschappelijk onrecht. Met zijn net verschenen elfde roman, over seksueel misbruik en hypocrisie in de katholieke kerk, voegt hij weer een parel toe aan zijn oeuvre. – Literair Nederland (13/10/2014)
De jury van de Gouden Boekenuil 2015: “Jeroen Brouwers brengt zijn immense taalkracht overdonderend in stelling. Nooit eerder diende zijn barok ronkende proza, dooraderd met onder meer de katholieke retoriek, beter het opzet van een roman. De lezer voelt de pij van de vertellende broeder Bonaventura voortdurend schuren en prikken.”
Ja, evenementen doen lezen én verkopen: opvallend hoe Brouwers na het missen van de Gouden Boekenuil (die ging naar Mark Schaevers’ Orgelman, BK) op zijn (75ste, BK) verjaardag afgelopen donderdag nu toch opnieuw de top 10 van best verkochte fictie in de Vlaamse boekenhandel binnenzeilt. – Knack (7/05/2015)
Een recensie die wat dieper graaft in de compositie, de taal en de stijl van de roman is die van Koen Rymenants op de blog van Ons Erfdeel. De recensent toont aan hoe in Brouwers verhaal ‘geen mus van het dak valt zonder dat het een gevolg heeft’ en dat in de roman ‘een meesterlijk uitgewerkt web van motieven’ te ontdekken valt.
Een bijzonder opstandings- en bevrijdingsverhaal, dat overduidelijk geschreven moest worden. Brouwers kon niet anders!
Het is stil in de straat. Nooit komt een man
voorbij met een brood in zijn armen.
Aan een hand hangt een bril, hulpeloos,
als een druppel aan een afgesloten kraan.
De vrouw in de rolstoel wordt niet meer warmer.
Een fotoboek is tegen de winterkou bovengehaald
en ligt als een ingeving naast de kachel.
Uit de klok hangt de koekoek stomweg omlaag.
Wat zij gemist heeft tast in haar rond
als een blinde geleid door een dwalende hond.
Het is stil in de straat. Iedere dag wacht dit kind,
al jarenlang, ontheemd, ondervoed.
Het wordt nooit warmer. Nooit komt een man
voorbij met een brood in zijn armen.
Charles Ducal
Bron: Dichter des Vaderlands
Vier dagen voor zijn zelfgekozen dood sprak HP/De Tijd met de getroebleerde auteur. Hij neemt zijn hele leven in ogenschouw: zijn doorbraak als romancier en latere overstap naar de essayistiek, de moordende gezelligheid in de Amsterdamse kunstscene, het zwarte gat waarin hij viel na zijn scheiding. En hij onthult dat hij aan een ernstige ziekte lijdt. ‘Zelfmoord is voor mij een no-go-area.’ (uit: Blendl)
In de Volkskrant heeft John Schoorl (1961), dichter en journalist, het over zijn persoonlijke herinneringen aan Zwagerman.
Joost Zwagerman stond voor de klas, en een stel brugpiepers op een highschool in Pittsburgh wist niet wat hen te wachten stond. Een paar Nederlandse dichters waren hem net voor geweest, maar ze wisten echt wel dat als Joost op stoom was, zijn handen bezwerend om zijn verhaal te onderbouwen, er niemand was die zo kon vertellen en voordragen als hij.
Het ging over Mark Rothko, de abstracte Amerikaanse kunstenaar die zelfmoord pleegde, en die een rol speelde in zijn Boekenweekgeschenk Duel. Het was nog vroeg op de dag, in april 2012, en geen van de kinderen had ooit van Rothko gehoord. Joost versierde het levensverhaal van Rothko met krullen, ongekende mysteries, en onvermijdelijke opkomst en ondergang en maakte van dit mini-college bijna een spirituele ervaring voor de brugpiepers, docenten en andere Nederlandse dichters.Lees verder: Zwagerman, groot kunstenaar in bewonderen | Boeken | de Volkskrant
En ook op het blog van Ons Erfdeel verscheen vandaag een uitvoerig in memoriam onder de titel Roeshoofd hemelt – Joost Zwagerman (1963-2015).
Eure Politik vernichtet die Milchbauern – Pas de pays sans paysans – Mehr Auflagen, weniger Geld, melkt doch selbst – Doet de boer nog zo zijn best, wordt hij door de overheid gepest – Wir ackern ohne Gentechnik – Nous exigeons un prix minimum décent SVP!!! – Den deze is versleten, een nieuwe kan ik wel vergeten (vooraan op de trekker) – Le changement c’est maintenant. JA. Zo luidden gisteren de slogans waarmee de boeren uitpakten. Vooral die laatste slogan bleef hangen. Er is verandering nodig in die sector maar of boer en wetenschapper het over dezelfde ‘changement’ hebben, is zeer de vraag. Alma De Walsche interviewde Joost Visser. Hij doctoreerde met Down to Earth, een historische schets van het ontsporen van ons landbouwsysteem, waarin hij een analyse maakt van de opkomst en het verval van ‘industriële’ landbouw, het heeft over het herwortelen van landbouw weg van de fabriek naar de lokale boer en over ecologie.
Het naoorlogse landbouwmodel, gebaseerd op de wonderen van de kunstmest, is er een van grenzeloze intensivering en schaalvergroting. Hoe kon zo’n tunnelvisie zich zo dominant opdringen, vraagt Joost Visser zich af. Het is tijd om deze leugen te doorprikken en de landbouw terug met de voeten op de grond te brengen, vindt de Nederlandse onderzoeker.
Down to Earth, dat is de titel van het doctoraat waarmee Joost Visser vijf jaar geleden, na een lange onderzoekscarrière, promoveerde. Hij deed dat bij de befaamde Nederlandse landbouw-socioloog Jan Douwe van der Ploeg en de heterodoxe econoom en filosoof Bob Goudzwaard.
Hoe is het mogelijk geweest dat wij vanuit zo’n tunnelvisie een landbouwsysteem hebben uitgebouwd dat zo dominant is geworden?
Dat is de vraag die Visser in zijn doctoraal proefschrift onderzocht. Het is hoog tijd om heldere taal te spreken, dit tunnelbestaan te verlaten en de landbouw weer te brengen waar hij hoort: bij de lokale boer en bodem, vindt Visser.
Blauwkruikje 