Muziek en beeld: een symbiose | prof. dr. Mark Delaere | VAM

Beelden verwijzen doorgaans naar de werkelijkheid, tonen meestal niet. Bovendien kan je muziek beluisteren met de ogen toe. Op het eerste gezicht lijken muziek en beeld elkaar dus uit te sluiten. Tijdens deze lezing presenteerde prof. Delaere desondanks een typologie van vruchtbare relaties tussen muziek en beeld. De voorbeelden komen uit de klassieke muziek, in de ruime betekenis van het woord (van de middeleeuwen tot vandaag).

Voorbeeld van Augenmusik in hartvorm in het liefdeslied ‘Belle, Bonne, Sage’ van Baude Cordier, Franse componist en harpspeler uit de vroegrenaissance – bron: wikipedia

Achtereenvolgens besprak prof. Delaere de beelddimensie van partituren, de opera als multimediale kunstvorm, het fenomeen van de synesthesie in de muzieknotatie, de programmamuziek als verbinding van muziek met een buitenmuzikale werkelijkheid zoals in de Moldau van Bedřich Smetana (1824-1884) of  Pictures at an Exhibition van  Modest Mussorgski (1839-1881), het concert als totaalervaring en enkele nieuwe ontwikkelingen in de muziek sinds 1950 zoals het instrumentaal theater, het gebruik van bewegingssensoren, de combinatie van muziek met video, en de zogenaamde live video.

Aan de hand van een heldere en goed gedocumenteerde presentatie werden we door de geschiedenis van het verband tussen muziek en beeld geleid en geconfronteerd met toch wel erg verrassende nieuwigheden. Een samenvatting van de voordracht met literatuursuggesties vindt u hier .

Mark Delaere (°Brussel, 1958) is gewoon hoogleraar Musicologie aan de KU Leuven. Hij studeerde musicologie en filosofie aan de Leuvense universiteit, en notenleer, harmonie, contrapunt, klarinet en kamermuziek aan de Koninklijke Muziekconservatoria van Antwerpen en Brussel. In 1988 promoveerde hij tot doctor in de musicologie en doceerde in Berlijn, Philadelphia en Los Angeles. Prof. Delaere onderzoekt en doceert over muziek uit de 20ste en 21ste eeuw, en probeert daarbij historische, muziekanalytische, esthetische en muziektheoretische aspecten op elkaar te betrekken. Hij was gedurende 20 jaar artistiek directeur van het Festival van Vlaanderen Vlaams-Brabant.

 

Levens tegen levens | Laurence Vielle | Dichter des Vaderlands

Levens tegen levens

vind je echt dat dit kan / ? /
12 / sans-papiers /
tegenover
200 gewapende agenten 20 politiebusjes 10 honden 1 helikopter /
oog / in / oog /
gepantserde / gezichten / tegenover / sans-papiers /gezichten /
12 vreedzame / mensen / niet de terroristen / voor wie /
de zware artillerie / mijn jouw onze stad / doet daveren /
nee
12
mannen / in de zachte nacht / uit bed gesleurd /
men rukt hun deur los / men rukt hun povere wortel uit / die ze trachten te poten / in grond mijn jouw onze grond / door dik en dun / geschonden schuiloord / men rukt hun uitgemergelde gezicht af / dat ze proberen vast te leggen / op papier / om vrij / te leven /
12 / vergrendeld / in gesloten centra /
sombere tijden
ik denk aan de sombere tijden / die mijn ouders hebben gekend / waarvan ze hoopten dat ik ze /
nooit / zou kennen
wat is dit land / waar ik jij leven / waar wij leven /
een schreeuw
we moeten schreeuwen / nee / dat niet
levens
tegen levens
schreeuwen voor de levens
dat het de kinderen
van mijn land bezeert
de lucht van mijn land
het hart van mijn land
mijn taal stottert in de sombere tijden
waar van de ruimte tussen mensen
slechts zielloos kwijl overblijft
van welk land ben ik de dichter
ik vertel het je morgen wel
het land waar ik van droom
maar zeker heel zeker
niet dit land

*

Laurence Vielle, Dichter des Vaderlands
Vertaald door het Vertalerscollectief van Passa Porta (2016)

De feiten waarnaar het gedicht verwijst: Enorme politiemacht ontruimt kraakpand in Molenbeek.

Literature from the Low Countries

The Low Countries – Arts and Society in Flanders and the Netherlands is an English-language yearbook on the culture of the Low Countries. It covers literature, the arts, general societal issues and relations between the English and Dutch-speaking worlds. A very attractive book that showcases the diversity and vitality of Flemish and Dutch culture to the rest of the world. Find out more about the yearbook here.

For the Frankfurt Book Fair 2016 the publisher of the yearbook, the Flemish-Dutch institution Ons Erfdeel, embarked on an ambitious new project. Not only does the 24th edition (published in April 2016) have present-day Dutch-language literature as its central theme, all articles about Flemish and Dutch authors featured in the previous 23 editions of the yearbook are now assembled on this website. Over 400 texts on the best-known, most interesting writers of Flanders and the Netherlands, but also on promising young talents. Feel free to browse!

Bron: Literature from the Low Countries

Frankfurter Buchmesse Countdown 19.-23. oktober 2016

Neue Literatur aus Flandern und den Niederlanden: Ist dies, was wir teilen? Geschichten über Familie und Identität, die unter die Haut gehen. – foto: Frankfurter Buchmesse 2016

De Nederlandse koning Willem-Alexander en de Belgische koning Filip en koningin Mathilde openen in aanwezigheid van de Vlaamse minister-president en de Nederlandse en Vlaamse minister van Cultuur vanavond het gastlandpaviljoen op de Frankfurter Buchmesse, waar Vlaanderen en Nederland hun cultuur en literatuur presenteren aan een Duits en internationaal publiek. Het vormt het hoogtepunt van een groots project waar het Nederlands Letterenfonds en het Vlaams Fonds voor de Letteren bijna vier jaar hard aan gewerkt hebben. www.fondsvoordeletteren.be

Met Vlaanderen en Nederland als Ehrengast van de Frankfurter Buchmesse worden er alleen al in 2016 meer dan 250 Nederlandse titels in het Duits uitgebracht. Genres als romans en verhalen, kinder- en jeugdliteratuur, non-fictie, poëzie, theater alsook beeldromans komen elk aan bod. Om u een makkelijk overzicht te bieden, hebben wij aan experts gevraagd om telkens aan de hand van een essay over het genre waar ze het meest vertrouwd mee zijn de auteurs, thema’s en bijzonderheden van Vlaanderen en Nederland voor te stellen. www.frankfurt2016.com

Elke avond van 17.00 tot 19.00 uur is het Happy Hour in het paviljoen. De Vlaamse radiozender Klara zendt dan live uit, en uitgevers en auteurs zijn welkom om met hun internationale contacten een drankje te nuttigen, en te poseren voor het dagelijkse fotomoment. Presentatie: Pat Donnez en Heleen Debruyne  www.klara.be  Hou ook  de facebookpagina in de gaten, daar kan u de reportages bekijken die Louk Voncken maakt voor canvas.be.

Voor geïnteresseerde bezoekers en/of volgers van de evenementen een zeer uitvoerige Guest of Honour Brochure. Frankfurter Buchmesse 2016 ( 119 blz.) met plattegrond.

Veel lees-, luister- en ontdekkingsplezier!

Wereldvreemdheid – Patricia De Martelaere****

Zestien jaar na publicatie is me in de bieb deze essaybundel van Patricia De Martelaere (1957 – 2009) opgevallen. Het was de cover met het schilderij van Salvador Dalí  Meisje bij het raam die mijn aandacht trok omdat ik na  een bezoek aan het Dalí-museum in Figueres (ES) in 2004 precies deze ansichtkaart als souvenir verstuurde. Het schilderij had me getroffen. Waarom koos Patricia De Martelaere of de uitgeverij deze cover voor haar essaybundel? Welk verband bestaat er tussen het beeld en de elf essays?  Verwijst het naar de laatste zin van het laatste essay: ‘Verlichting blijft alleen maar een verlichting van de dingen, niet van de verlichter zelf’? Of gaat het veeleer om het volgende?

Gewoon: een meisje bij een raam, omdat het licht daar zo mooi is. Eenvoud is de bron van alle schoonheid. – Thijn van de Ven

Wat in deze essaybundel zo bekoorlijk is, is inderdaad de eenvoud. De Martelaere schrijft helder, niet-academisch over de meest gevoelige onderwerpen: kunst, de verhouding tussen lichaam en geest, wetenschap, ethiek en over ons onvermogen onszelf werkelijk te veranderen. Pieter T’Jonk  schreef destijds in De Standaard over het werk:

… gepokt en gemazeld in de westerse wijsbegeerte kan ze helder en onpartijdig de eigenheid van het oosterse denken uiteenzetten. Ze staat vermoedelijk niet geheel afkerig van dit denken, maar dat betekent niet dat ze de oosterse leer predikt of het westerse denken “en vrac” naar de schroothoop verwijst. In “Meer licht” bijvoorbeeld, het laatste essay van de bundel, toont De Martelaere hoe fundamenteel verschillend de oosterse en westerse inzichten omtrent “Verlichting” en “Verlossing” zijn, en hoe onoverbrugbaar die kloof nog altijd is. Bijna terloops formuleert ze daardoor ook een duidelijke kritiek op het zelfingenomen, illusoire karakter van het holistisch denken, dat het beste van twee werelden wil verenigen, maar daardoor “alleen maar meer schemering” teweegbrengt.

Zowel haar romans Nachtboek van een slapeloze (1988), Littekens (1990), De Staart (1992) als haar filosofische werken Taoisme – De weg om niet te volgen (2006) en Wereldvreemdheid. Essays (2000) heb ik met gretigheid gelezen.

Vanaf Wereldvreemdheid (2000), haar derde essaybundel, omarmt ze het taoïsme en zegt ze vaarwel aan de westerse filosofie van het ik die voor haar meer en meer een doodlopende straat was geworden. In haar persoonlijk leven deed ze ondertussen aan tai chi, een woordeloos Chinees bewegingsspel van vertraagde gevechtsgebaren die de mens opnieuw in contact moeten brengen met de energie van de natuur: ‘Dichters en kunstenaars zijn zich, net als tovenaars, voortdurend en op de meest intieme wijze bewust van het immense, naamloze krachtenveld (…) dat ons beheerst en waarvan wij deel uitmaken.’ – Frank Hellemans

Tai chi – Oostende (B) – foto: frie peeters

Borderline Times, het boek en de tentoonstelling van prof. dr. Dirk De Wachter

Borderline Times. Het einde van de normaliteit,  het boek dat psychiater Dirk De Wachter in 2012 schreef, lag al lang op lezing te wachten.

In het Museum Dr. Guislain (Gent), voor de gelegenheid omgetoverd tot Museum Dirk De Wachter, liep tot 25 september een tentoonstelling – die ik jammer genoeg op de valreep miste – onder dezelfde titel. Het verslag van de bevriende kunstblogster Emittra zorgde echter voor een mooie impressie en commentaar. Zo kreeg ik toch nog een glimp mee van dit kunstevenement. Prof. dr. Dirk De Wachter gaf in mei 2016 als peetvader van  DAVID vzw, een interview over Borderline Times waarin interviewers en geïnterviewde stilstaan bij de onderwerpen Kunst als vorm van zorg, Het brein als verklaring, Kunst als spiegel, Kunst in de wachtkamer van De Wachter, Kunst van het wachten en Kunst als empathie.

In december 2012, beluisterde ik hem gedurende een lezing voor de Vlaamse Academici van Mechelen waar hij in grote lijnen de inhoud van zijn pas verschenen boek in een betoog samenvatte. Nu, vier jaar later, is het gegeven van die publicatie nog altijd springlevend en prof.Dirk De Wachter is een veelgevraagd man in de media en op allerhande podia.

Uitvoerig op de inhoud van het boek ingaan, wil ik hier niet doen, dat hebben ondertussen al vele anderen gedaan. Overduidelijk blijft in elk geval dat Dirk De Wachter de vinger aan de pols van onze tijd en onze maatschappij houdt. Binnen de soms duistere toekomstvoorspellingen van ‘een opgemerkt legertje intellectuelen’ die het ‘allemaal hebben over het systeem, over de mens, over de planeet, en allemaal (op)roepen tot een groot(s) nieuw ethisch imperium, in de hoop dat we misschien nog net op tijd de ondergang van alle menselijk relevante domeinen zouden kunnen tegenhouden, in de hoop dat we bij het nemen van de ‘border’ niet de diepte in tuimelen. (blz. 245)’, houdt hij het hoofd koel en levert hij op zijn beurt en vanuit zijn domein een bijdrage door een boodschap van hoop, door een ethisch appèl gebaseerd op ‘La petite bonté’ van Emmanuel Levinas de wereld in te sturen en ons erop te wijzen dat ‘de grote Kunst ons een glimp van de Oneindigheid (kan tonen)’ een ervaring die men o.a. deelachtig kan worden in ‘de onovertroffen muziek van J.S. Bach’. Dirk de Wachter besluit zijn boek dan ook met de volgende regels uit de Bachcantate BWV21:

Ich hätte viel Bekümmernis in meinem Herzen
Aber deine Tröstungen erquicken meine Seele.

De Schone van Boskoop

Al eerder had ik het over onze pruimelaar. Nu eind september, begin oktober is onze oude appelaar aan de beurt. In de lente een lust voor het oog met zijn wit-roze bloempjes, nu in de herfst zwaar van de vruchten. De Schone van Boskoop is een oude appelsoort die ook wel goudreinette, goudrenet, Reinette de Montfort of Belle de Boskoop genoemd wordt. Het is een populaire eet-en keukenappel , een sterke groeier die een mooie brede kruin vormt. De vruchten zijn meestal iets hoger dan breed, het vruchtvlees is sappig, zoet, verfrissend zurig.

Vorige week plukte ik 100 kg appels waarvan we 85 kg  naar de sapmobiel brachten. Resultaat:  51 liter lekker bio-appelsap in drieliterboxen.  Verder ging appelmoes en rode kool  als wintervoorraad  in de diepvries. Appeltaartjes en appelcakes zullen volgen want de Belle de Boskoop bewaart relatief goed in de juiste omstandigheden.

En er is meer. Door appels te laten persen bij De Sapmobiel steunen we ook het behoud van onze hoogstamboomgaarden.  Twee vliegen in één klap dus: gezond sap en steun aan een gezond doel.