Bospad wat leert het pad dat telkens weer de cirkel sluit van gisteren over nu naar morgen anders dan dat een hindernis te nemen is en traagheid mooi kan zijn.
Bospad
Gedachten bij een wandeling door Steentjesbos
Maand: augustus 2017
Als de bomen zwijgen
Als de bomen zwijgen en alles windstil is de zon hoogtij viert de zomer zindert en de krekel zingt laat dan laat dan ook de avond geruisloos en in warme gloed verglijden.
The Greening of America – Charles Reich
My goal in life is to make people think. If I do that, I’ve been a success. – Charles Reich
Mijn vorige log over de turbulente jaren zestig zette me ertoe aan om opnieuw Charles Reichs The Greening of America te gaan lezen. In een E-bookeditie uit 2012 van Head Butler Books vond ik een verkorte editie, herwerkt door Jesse Kornbluth en voorzien van een nieuw voorwoord en een nieuw laatste hoofdstuk door de op dat ogenblik 83-jarige Charles Reich.
Jesse Kornbluth bezorgde de editie voor Head Butler Books omdat hij meende dat in het verkiezingsjaar 2012 het boek interessant zou kunnen zijn voor alle Amerikanen die zich om politiek bekommeren, want, zo stelde hij, ‘we maken de pijnlijke strijd mee van een presidentiële campagne die zich precies afspeelt rond de thema’s uit dit boek.’ Het ging toen om de herverkiezing van president Barak Obama. Ondertussen is Amerika in het Trumptijdperk beland en hebben we al tal van analyses in de media gepresenteerd gekregen over hoe dat dan precies is kunnen gebeuren. We hadden toch een democra(a)t(e) verwacht.
There is a revolution coming. It will not be like revolutions of the past. It will originate with the individual and with culture, and it will change the political structure only as its final act. It will not require violence to succeed, and it cannot be successfully resisted by violence. It is now spreading with amazing rapidity, and already our laws, institutions and social structure are changing in consequence. It promises a higher reason, a more human community, and a new and liberated individual. Its ultimate creation will be a new and enduring wholeness and beauty — a renewed relationship of man to himself, to other men, to society, to nature, and to the land. This is the revolution of the new generation. – Chapter I : The Coming American Revolution
Charles Reich herlezen maakt duidelijk hoe Trump de presidentsverkiezing kon winnen door de belofte de klok te zullen terugdraaien. Volgens Reich bestaan er drie types bewustzijn nl. Consciousness I ziet Amerika zoals het was voor de economische machine haar intrede deed. Het is het 19de eeuwse bewustzijn. Consciousness II ziet die economische machine haar werk doen maar is blind voor de verwoestende neveneffecten ervan, het is het bewustzijn van de eerste helft van de 20ste eeuw. Terwijl Consciousness III buiten het systeem probeert te kijken naar oplossingen voor die neveneffecten. Dit is het bewustzijn van de nieuwe generatie uit de tweede helft van de 20ste eeuw.
In negen hoofdstukken wordt vervolgens uiteengezet welke omwenteling Amerika te wachten staat, hoe Consciousness I alle zin voor de realiteit verliest, hoe door Consciousness II de economische machine aan een trage maar zekere zelfdestructie bezig is en hoe tenslotte Consciousness III die van de nieuwe visionaire generatie is die buiten de lijntjes kleurt, voor zichzelf en de maatschappij verantwoordelijkheid opneemt en zijn creatieve, meest persoonlijke weg baant, gebaseerd op een diepe en spontane intuïtie dat het anders moet. Een omwenteling, revolutie zo je wil, volledig gebaseerd op bewustzijn dat zich bottom up en niet top down voortplant en vaste voet aan grond krijgt, bijna onopvallend omdat het een bewustzijn in de richting van het herstel van het individu is en dus ook van de gemeenschap, de maatschappij waarin dat individu leeft en werkt. In een laatste hoofdstuk vertelt Reich hoe de generatie van het einde van de jaren zestig hem wakker schudde uit zijn Consciousness II slaap.
De wapenwedloop (Koude Oorlog) en oorlog (Vietnam), de klimaatcatastrofe die de planeet en de beschaving bedreigt, de value-added-economics of de economie die rekening houdt met hoe en waar producten geproduceerd worden, het probleem van het woningtekort, de povere sociale zekerheid en het gebrek aan onderwijsondersteuning, de hoge taksen en slechte verkeersinfrastructuur, de stijgende repressie, de achteruitgang van de democratie in het land waren thema’s die toen door de nieuwe generatie op originele manier onder de aandacht werden gebracht. Ze waren en zijn niet alleen in Amerika aan de orde maar ook in Europa.
De vijanden van de vreedzame omwenteling van Consciousness III hebben ongelijk, aldus Reich. Hun vijandschap is blind voor de destructieve aspecten van Consciousness II en slechts gebaseerd op angst voor verlies van macht. Alleen het gestage groeiende getal en de leefstijl van Consciousness III zal uiteindelijk de economische machine doen keren in een nieuwe richting, zo besluit hij.
Nog steeds een actueel en visionair werk dat aanzet tot denken!
Charles A. Reich (geboren 20 mei 1928) is een Amerikaanse jurist, sociale wetenschapper en schrijver die professor was aan de Yale Law School toen hij de 1970-lofzang schreef van de jaren ’60 jongerentegencultuur The Greening of America. Uittreksels van het boek verschenen voor het eerst in The New Yorker, en het overweldigende succes daar hielp het boek toen naar de top van de New York Times bestsellerslijst.
Ik was 15 in 1967
In maart 2016 verscheen het bericht dat uitgeverij Suhrkamp de Duitse vertaalrechten al op zak had van ‘De jaren zestig. Een cultuurgeschiedenis’ van Vlaams dichter-literatuurhistoricus Geert Buelens en dit nog voor het boek in september van hetzelfde jaar bij Ambo/Anthos zou verschijnen. Knack-magazine meldde toen:
Het was de laatste tijd stil geworden rond Buelens, dichter én vooral literatuurprof moderne Nederlandse literatuur aan de universiteit van Utrecht. Nu blijkt dus waarom. Hij was al die tijd bezig met het schrijven van een andere, meer globale kijk op de sixties waarin veel meer omging dan alleen maar de opkomst van de pop- en tegencultuur van de 68-ers generatie. Buelens zal in zijn cultuurgeschiedenis natuurlijk ook aandacht hebben voor de iconen van die jeugdige counterculture, zoals Bob Dylan, de provo’s en de minirok. Maar daarnaast laat hij ook zijn licht schijnen over mainstreamcultuur, zoals ‘The sound of music’ dat minstens even belangrijk is om dit decennium te begrijpen. En vooral: niet alleen de westerse ontwikkelingen in San Francisco of Parijs komen aan bod maar ook de culturele dynamiek in Azië, Latijns-Amerika en Afrika.
Vorige week verscheen het artikel Van San Francisco tot Bilzen – Geert Buelens in hetzelfde magazine en dat scherpte mijn appetijt aan om het boek te gaan lezen:
Waar de jeugdcultuur tot dan ofwel controversieel was (Elvis, nozems) of zich vooral in de beslotenheid van huiskamer of danszaal afspeelde (Twist) of in het buitenland (The Beatles) bood de Flower Power het ideale vehikel om de veeleer afwachtende of conservatieve goegemeente mee te krijgen. Want wie kon er nu tegen bloemen of de liefde zijn? De organisatoren maakten duidelijk dat dit om veel meer ging dan het promoten van nieuwe, luide muziek. Op 25 augustus zou het Limburgse Bilzen in zijn geheel omgetoverd worden tot een ‘popdorp’. De bomen werden in fluorescerende kleuren gespoten en ook de straten en de lichamen van wie zich aandiende zouden worden beschilderd. De 35.000 aangevoerde bloemen versierden niet alleen het festivalterrein, maar werden ook uitgedeeld aan bejaarde inwoners die, de zomerse tradities getrouw, op stoelen voor hun eigen huis zaten te breien of keuvelen. In ruil moesten ze dan wel de invasie van hun dorp doorstaan. Maar liefst 10.000 bezoekers trok de happening en wie met de trein arriveerde, werd in een grote Love-optocht door een doedelzakspelende Wannes Van de Velde van het station naar het festivalterrein gebracht. Zo gedemocratiseerd en alomtegenwoordig waren de kunsten zelden of nooit geweest in dit land.
Adolescenten die we waren in die ‘roaring sixties’ beseften we maar al te goed dat er andere tijden zaten aan te komen. We braken uit de schoolmuren, belandden in woelige Leuvense betogingen en trotseerden winterse kou en waterkanonnen, maar moesten terug. De sancties thuis en op school waren niet zacht. We luisterden met gespannen aandacht naar vriendinnen die naar Bilzen trokken en betreurden dat de thuisautoriteit dat verbood. De kleine transistorradio (op zonnebatterij, jawel) ging overal mee en hield ons, wat de internationale popmuziek betrof, via de piratenzenders Radio Veronica en later Mi Amigo (Radio Caroline) geüpdatet. De stijliconen uit die hippietijd, we hadden ze in de Leuvense uniefjaren in onze rangen. We voelden echter dat we als net iets jongere generatie, die op een scharniermoment balanceerde (The Greening of America, 1970), verder wilden gaan. We trokken de kaart van het brede alternatieve, sociale engagement. Er waren de autoloze zondagen, de derdewereldbeweging kwam op gang en we wilden ‘anders gaan leven’, groener, hoopvoller, bewuster in de omgang met wat Moeder Aarde ons schonk. We gingen ecologisch tuinieren, legden ons consumeergedrag aan banden, recycleerden en herbruikten dat het een lust was, probeerden in massabetogingen de wapenwedloop te beteugelen en democratiseringsprocessen op studie- en werkterrein aan te sturen. We waren de erfgenamen van de ‘hippietegencultuur’ en geloofden in een alternatief sociaal ideaal.
Het portret dat Geert Buelens van die hippiegeneratie schetst – hoewel hij het levenslicht zag op het ogenblik dat wij midden in de door hem beschreven periode de nieuwe bewustzijnsstroming probeerden vorm te geven – is, verwijzend naar de kern van de songtekst ‘San Francisco 1967’ van Scott McKenzie zo raak:
Hier kwam een generatie aan het woord die ‘in beweging’ was – die zelf richting aan de geschiedenis en haar eigen bestaan wilde geven.
We leken misschien ‘naïeve dromers’ maar hielden ons politiek, economisch, sociaal, cultureel en spiritueel gefocust op ons doel. Niet helemaal zonder succes, stel ik vandaag vast, als ik de brede groene beweging zie die sinds dan op gang kwam.
Pittige toemaat uit Neerlandistiek.nl:
De Louis Peter Grijp-lezing 2017 door prof. dr. Geert Buelens ‘De schaduw van 1585 en 1967. Laaglandse geschiedenis en hippiecultuur in het werk van de Vlaamse zanger Wannes Van de Velde’
Kunstroute – Kunstenfestival WATOU 2017 – Recreatieve wandelroute
Voor al wie nog een kijkje wil gaan nemen op het Kunstenfestival Watou (nog tot 3 september) in de Vlaamse Westhoek, het parcours van de kunstroute 2017. En mocht de bezoeker zich de vraag stellen of kunstenaars zich niet meer moeten engageren – nieuwe verbindingen moeten maken – in Watou zit de kunst niet in een ivoren toren: het spanningsveld tussen vrijheid en morele verantwoordelijkheid is er overal voelbaar zonder dat de kunst het besef verliest kunst te zijn.
Klaartje Lambrechts – Rewound, 2015 – België
Klaartje Lambrechts – Rewound, 2015 – België
Klaartje Lambrechts – Rewound, 2015 – België
Klaartje Lambrechts’ werk in Rewound, 2015 is neergezet in een steriele ruimte waarin alleen het genadeloze licht het decor vormt. Zo is de focus op het essentiële onvermijdelijk: de gracieuze assimilaties van menselijke emoties. Haar beeldtaal roept puurheid en kwetsbaarheid op maar ze zit verborgen onder een gelaagdheid die versterkt wordt door het lichtspel, gestileerd in een esthetische compositie. Alsof terugkijkend in het verleden alsnog de controle wordt gezocht.
Verzet in beelden – Mu.Zee – Oostende
Mary Evans (1963°) is geboren in Nigeria en arriveerde op zesjarige leeftijd in Londen. Ze werd geconfronteerd met een totaal nieuw systeem, een nieuwe taal, nieuwe gedragscodes, ongeschreven regels, liedjes en verhalen. Geleidelijk aan verloor ze de ritmes en de taal uit haar vroege jeugd. In haar creaties kiest ze voor beelden die een universele betekenis hebben, die gemakkelijk leesbaar en toegankelijk zijn. Ze onderzoekt welke invloeden vluchtelingen ondergaan; wat ze onthouden en vergeten; hoe ze onomkeerbaar zijn veranderd. Haar thema’s: identiteit, bezit, vervreemding, herinnering en verlangen.
Tableau Vivant, 2017 dat in Mu.Zee tegenover La famille en lecture, 1937 van Frans Masereel hangt, toont een landschap met silhouetten dat doet denken aan een historisch tafereel. De silhouetten zijn uitgesneden uit bruin inpakpapier, een verwijzing naar ras en huidskleur. Haar taferelen gaan niet over een specifieke gebeurtenis, maar verhalen over algemene thema’s uit het collectief historisch en hedendaags bewustzijn. Vele hedendaagse gebeurtenissen beschouwt ze als een herneming uit het verleden.
Terecht want 80 jaar geleden schilderde Frans Masereel, op aanraden van zijn vriend Henry Van de Velde, het grote olieverfschilderij La famille en lecture voor het Belgische paviljoen op de Wereldtentoonstelling van Parijs, waar de paviljoenen van de totalitaire ideologieën van het fascistische Duitsland en het communistische Rusland tegenover elkaar stonden. Het schilderij bevat veel elementen die ook in andere werken van Masereel voorkomen. Ondanks de talloze aanklachten die hij tekent, schildert en uit hout snijdt, blijft de mens in zijn werk solidair en bewust aan een betere toekomst denken.
Met dank aan de bezoekersgids van de tentoonstelling.
TAZ# een namiddag cultuur aan zee
Theater aan zee (TAZ# 27/7 – 5/8), Editie 21, kijkt vooruit, met respect voor het verleden. TAZ# maakt zich klaar voor de toekomst. Het wordt geen breuk met het verleden. Er worden accenten verlegd en enkele stevige inhoudelijke lijnen uitgezet. TAZ# is geen themafestival maar biedt een mooi, ruim en divers programma waarvan Dirk Pauwels de ‘inspirator’ en curator is. Daarmee werd iemand binnengehaald die sociaal gevoelig is en artistiek vooruitblikkend. Passend dus bij de visie van TAZ#.
De cultuurkans die TAZ# en KNACK-magazine haar lezers deze zomer bood, maakte deel uit van de omarmende, warme en verzorgende gemeenschap waar het festival de instigator van wenst te zijn.
De KNACK-namiddag ging, na de ontvangst in café Koer, van start met de fantastische voorstelling in CC De Grote Post van het stuk Montaigne, een monoloog. Een tekst van filosoof en schrijver Alexander Roose, auteur van De vrolijke wijsheid. Zoeken, denken en leven met Michel de Montaigne, uitgeverij Polis, en grandioos gebracht door Koen De Sutter. Samen met zijn zoon Cesar, zelf muzikant en schrijver van de muziek.
Michel de Montaigne schreef niet voor ons. Hij begon zijn gedachten te noteren om greep te krijgen op zichzelf. Zijn Essays behoren tot de boeiendste filosofische teksten ooit. Montaigne leefde in een tijdperk van wetenschappelijke omwentelingen, godsdienstoorlogen en politieke instabiliteit. Zijn ‘probeersels’ zijn een therapie, een zelfportret en een publieke bekentenis. De gentleman-filosoof dialogeert met filosofen uit de oudheid – stoïcijnen, sceptici, epicuristen – voor wie filosofie altijd meer was dan een theorie. Want moedig en waarachtig leven, dat wil Montaigne.- achterflap van het boek
Na de voorstelling kregen de KNACK-abonnees de kans om in Mu.ZEE de tentoonstellingen Het museum van de eigenzin of Frans Masereel en hedendaagse kunst: verzet in beelden te gaan bezoeken.
Tussendoor zorgde de KNACK-foodtruck voor een hartige hap en konden we met een digitale consumptiepas van een drankje genieten. Een fijne namiddag en avond die ik afsloot met een wandeling op de Albert-I promenade.
Blauwkruikje 