Soefi’s, punkers & poëten – Jonas Slaats

Terwijl de reportages ‘Allah in Europa’ van Jan Leyers op Canvas en VPRO liepen, stootte ik op het boek ‘Soefi’s, punkers en poëten – Averbode|Erasme nv., 2015’  van Jonas Slaats – alias Jonas Yunus Atlas in de originele Engelse versie – dat niet minder dan de publieksprijs voor het Religieuze boek 2015 in de wacht sleepte. Het was o.a. dankzij Kifkif.be dat de Nederlandstalige vertaling tot stand kwam.

Om zich vertrouwd te maken met de ziel van de islam had Jonas Slaats openhartige gesprekken met invloedrijke moslimgeleerden en -kunstenaars. Van Jakarta tot New York, ontmoette deze christelijke theoloog imams en soefi’s, academici en feministen, punkers en dichters. Het resultaat is een boek vol nieuwe inzichten die ons helpen de huidige culturele en religieuze impasses te overstijgen. Het boek bundelt zijn belangrijkste gesprekken. Tussen die gesprekken door worden kernaspecten van de islamitische traditie nader toegelicht en wordt hun plaats binnen de huidige debatten verduidelijkt. Voor wie nog niet zo vertrouwd is met islamitische begrippen werd achteraan in het boek een exhaustieve verklarende woordenlijst aangebracht.

De auteur hoopt dat zijn reisverslag een tweevoudig doel zal dienen: moslims inspireren en christenen de mogelijkheid bieden om een beter begrip van de islam te krijgen. Want, zo stelt hij, als echte dialoog durft te confronteren, dan confronteert ze niet alleen ‘de andere’. De ware aard van dialoog ligt vooral in de moed jezelf te confronteren.

Na een algemene inleiding over botsende beschavingen, over zichzelf als de Halal Monk en over de opzet van het boek worden de gesprekken gebundeld in vijf hoofdstukken die de lezer stelselmatig bij de hand nemen en hem dieper binnenvoeren in de essentie van de islam. Vertrekkend op het kruispunt tussen traditie en moderniteit en de traditionele essentie van koran, sharia en soefiya maakt de auteur ons vertrouwd met de normatieve islam. Drie geïnterviewden beklemtonen vervolgens de noodzaak van constructieve tegenspraak terwijl in het laatste hoofdstuk gepleit wordt voor houdingen die de spanningen overstijgen als daar zijn: oog hebben voor de goddelijke mensenrechten, de poëzie van de schepping, Jezus in de islam en interreligieuze nederigheid.

In zijn slotwoord verwoordt Jonas Slaats de hoop dat deze gesprekken duidelijk zullen maken dat de tweedeling ‘democratie vs. islam’, ‘wetenschap vs. geloof’, ‘moderne vrijheid vs. onderdrukkende traditie’ geen steek houden. Dat ze aantonen dat we het alleen maar erger maken door de huidige debatten in tweedelingen te forceren. Dat we eerst moeten leren begrijpen dat religie wezenlijk niet gaat over wie ‘gelijk’ heeft maar wel over wie ‘goed’ is. De conflicten tussen het Westen en de islamitische wereld moeten we niet zien als een probleem van botsende beschavingen of onverenigbare culturen. Het zijn geen discussies die gewonnen kunnen worden met argumenten van degene die ‘juist’ is. We kunnen ze slechts overwinnen wanneer we allemaal wat nederigheid bewaren.

Behalve het vertrouwd raken met islamitische begrippen en denkwijzen levert dit boek het wijze inzicht op dat ‘mededogen, rechtvaardigheid en menselijkheid geen gevolg zijn van gematigde overtuigingen. Ze zijn het gevolg van een [universele] verdiepte ziel’.

Enkele recensies:

“We hebben meer boeken van dit kaliber nodig die de lezer een echte en frisse kijk bieden op een traditie die in beweging is, in gesprek met zichzelf en sterk in verandering.” – Rowan Williams , voormalig aartsbisschop van Canterbury.

“De interviews en reflecties in dit boek bieden een doordachte, heldere en bijzonder interessante inzichten in de islamitische denkwereld. De mogelijkheid om ‘mee te luisteren’ met de gesprekken van de auteur zijn een waar privilege.” – Marie Dennis , co-voorzitter Pax Christi Internationaal.

“Het boek kon niet beter geschreven worden door een moslim – maar het is van belang dat het geschreven werd door een integere en zelf-bewuste christen. Dit boek wordt verplichte lectuur voor mijn studenten.” – Shaykh Bashir Ahmad Dultz , oprichtend voorzitter van de Duitse Moslimliga.

“Een diepgaande verstandhouding tussen moslims en christenen is kritiek voor de gezondheid van onze globale samenleving in de 21ste eeuw. En dit boek wijst in een beloftevolle richting.” – William E. Swing , stichter van URI en em. Episcopale Bisschop van California.