Artefact in STUK, Naamsestraat 96, LEUVEN is elk jaar weer een expo festival vol belevenissen waarin hedendaagse kunst, wetenschap en maatschappelijke uitdagingen elkaar vinden. Centraal staan hedendaagse kunstpraktijken die zich op poëtische, kritische en onderzoekende wijze verhouden tot een complex onderwerp, een ‘wicked problem’, een thema dat ons allen verbindt of verdeelt.
Met This Rare Earth — Stories from Below duikt Artefact ondergronds, speurend naar de geologische materialen die zich onder de aardkorst verbergen. Er wordt op zoek gegaan naar de verhalen die verteld worden door die geologische materialen, conflictmineralen en -metalen en zeldzame aardelementen. De kunstwerken onderzoeken de politieke, economische en ecologische implicaties van hun circulatie; van ontginning, verwerking en handel tot gebruik, afval en recyclage. En ze verbinden het aardse met het kosmische: ‘as above, so below’.
Specifieke aandacht gaat uit naar praktijken van kunstenaars die op een zeer directe en geëngageerde wijze omgaan met het thema. Ze kaarten op innovatieve manier on(der)belichte facetten aan, creëren nieuwe narratieven of reiken alternatieve concepten aan. Zo dragen ze stuk voor stuk bij tot een ander begrip van of perspectief op de verbondenheid tussen mens en mineraal, tussen lichaam, aarde en kosmos.
Ik bracht zo’n drieënhalf uur door op de expo en liet me begeesteren door diverse kunstenaars. Bij de start o.a. door Otobong Nkanga (NG) en haar Taste of a Stone, 2016.
En in dezelfde zaal de houtdrukprints Geologic Intimacy, 2013 van Llanna Halperin (US). De inscriptie verwijst naar het eigenaardige feit dat wij als mensen ook een collectie stenen kunnen herbergen. Lichaamsstenen zoals gal- of nierstenen doen de grens tussen het biologische en geologische vervagen. In het lichaam is elke steen een biologisch element, maar buiten het lichaam behoort het tot de wereld van de geologie. We zijn als vulkanen die nieuwe landmassa creëren, op microschaal.
Met Future Fossil Spaces, 2015 wil Julian Charrière (CH) ons wijzen op het contrast tussen de eeuwenlang geologische processen die vb. tot het lithium onder de zoutkorst van de Salar de Uyuni zoutvlakte in Bolivië hebben geleid en de snelheid waarmee natuurlijke omgevingen vernietigd worden. Voor Artefact 2018 creëerde Maarten Vanden Eynde (BE) het nieuwe werk The Power of None, een installatie die op een veelzijdige manier de hedendaagse impact van silicium, maar ook zijn historiek en mogelijke toekomst, probeert te traceren. Aangrijpend is ook de film Kunnnersuit; Kvanefjed, 2016 van Autogena (DK) en Portway (UK) die een gemeenschap portretteert die verdeeld wordt door de kwestie van uraniumontginning. De film bestudeert de moeilijke beslissingen en afwegingen waar een cultuur mee wordt geconfronteerd wanneer ze wil breken met haar koloniale verleden en haar eigen identiteit wil vastleggen in een globaliserende wereld.
Op de binnenkoer van het STUK wacht de bezoeker de bijzondere ervaring van The Intimate Earthquake Archive, 2017 van Sissel Marie Tonn (DK) die twee soorten archieven (de digitale seismische data en het waarnemende lichaam) samenbrengen. Bezoekers doen een speciale vest aan en verplaatsen zich tussen boorkernen die radiosignalen uitzenden met data uit het archief. Elk van hen brengt de dataset over van een van de 12 sterkste artificiële aardbevingen in Groningen. De vesten ontvangen die signalen en laten een compositie van trillingen over ons lichaam lopen, op dezelfde manier als de seismische golven over het land bewogen.
Lange tijd bracht ik door in de zaal waar de film The Congo Tribunal , 2015-2017 van regisseur Milo Rau (CH) deel uitmaakte van een installatie, gecreëerd voor Artefact in co-productie met Stroom Den Haag met o.a 25u30m aan opnames van de rechtbankzittingen in Bukavu en Berlijn, een webgame en VR-installatie die toelaat een specifieke case, besproken in het tribunaal, op een andere manier te ervaren, een onderzoeksruimte met het webarchief en een selectie leesmateriaal, en een korte documentaire over de impact van het project in Congo.
Al meer dan 20 jaar woedt een complexe en vernietigende burgeroorlog in een gebied dat zo groot is als West-Europa. Aangewakkerd door de Rwandese genocide in 1994, heeft de Congolese oorlog, ook gekend als de Derde Wereldoorlog, al meer dan zes miljoen levens geëist. Waarnemers zien in de strijd niet alleen een gevecht over de politieke dominantie in Centraal Afrika maar ook een van de meest beslissende economische gevechten om een aandeel te verwerven in het tijdperk van de globale wereldmarkt. De aanleidingen voor het aanhouden van deze oorlog zijn niet langer gebaseerd op etnische verschillen maar op de jacht op ruwe materialen die essentieel zijn voor onze 21e-eeuwse technologie. Zal de toekomst van de globale gemeenschap hier beslist worden?
Tenslotte The Egg or the Hen, Us or Them, 2011 van Egill Sæbjörnsson (IS). In dit werk presenteert Sæbjörnsson een andere kijk op wat schijnbaar een levenloze materie is. Het gewicht, de tastbaarheid en andere kenmerken van de stenen maken dat ze niet alleen aanwezig zijn in de wereld maar dat ze ook invloed hebben op die wereld. En terwijl speelsheid en experiment, humor en ernst elkaar afwisselen, opent zich een geheel nieuwe microkosmos voor onze ogen.
Het expo festival loopt nog tot 1 maart. Meer info vindt u hier.
Blauwkruikje 
Ik genoot ervan- maar had wel uitleg nodig om de kunstwerken ten volle te appreciëren!
LikeGeliked door 1 persoon
Ja, de kleine catalogus of expogids was daarbij een welgekomen hulp.
LikeLike