Op de valreep, want zondag is de laatst mogelijke bezoekdag, beslisten we met een groepje oud-collega’s de Luikse tentoonstelling “Ik zal 20 jaar oud zijn in 2030” te bezoeken. Met het oog op de generatie van mijn kleinzoon, was ik natuurlijk extra geïnteresseerd om een blik in de toekomst te werpen van onze vandaag toch al sterk gedigitaliseerde en gerobotiseerde wereld.
In de loop van het academiejaar 2017-2018 werd deze tentoonstelling zowat het orgelpunt van de 200ste verjaardag (1817-2017) van de ULg, de Universiteit van Luik.
De rode draad doorheen de tentoonstelling wordt gevormd door vier thema’s: de geholpen Mens, de verbonden Mens, de verantwoordelijke Mens, de gewijzigde Mens.
Bij de ingang maakt de bezoeker kennis met de Japanse robot Pepper.
Dat de hersenen de kern van onze creativiteit zijn, hoeft geen betoog maar zal de mens dat potentieel altijd op een ethisch verantwoorde manier aanwenden?
De prangende vraag die zich in dit verband opdringt is: zal de mens zijn vrijheid kunnen vrijwaren of zal hij door de machines en de AI verpletterd worden? We kennen ondertussen voorbeelden van hoe de machine eigen ongeprogrammeerde keuzes maakt met fatale afloop.
In de kamer waar een rist uitvinders uit het verleden worden voorgesteld die ons leven grondig veranderd hebben, wordt duidelijk hoe deze uitvindingen aan de basis liggen van de huidige geavanceerde technologieën. Het is belangrijk te weten dat de creativiteit die de mens aanzet tot innoveren niet afhankelijk is van een bepaald hersengebied maar wel van de connectiviteit tussen de zenuwcellen waaruit ons brein is opgebouwd. We blijken daarbij wel degelijk 100 % van onze hersenen te gebruiken maar niet voortdurend. Kan het potentieel van die hersenen worden verhoogd? Denkend aan technologieën als internet, GPS, smartphone en bijvoorbeeld medische verworvenheden als het cochleair implantaat (om doofheid te verhelpen) en het netvliesimplantaat dat blindheid kan genezen, weten we dat het hier niet gaat om fantasie maar om realiteit.
Hoe zal onze woonomgeving en woonklimaat er in de toekomst uitzien? En hoe bieden we de ondervoeding van ¼ van de wereldbevolking het hoofd?
Het “slimme huis” nu nog de hobby van vlijtige elektronici zal in 2030 wijdverspreid zijn. De interoperabiliteit waarin Google (Google Home) en Amazone (Alexa) momenteel de eerste stappen zetten, zou voor een doorbraak in de domotica kunnen zorgen. Maar vernieuwingen hebben ook bijsturingen nodig. De huidige passiefhuizen die ontworpen zijn om buitensporig energieverbruik tegen te gaan, kampen nog met ventilatienormen en het gebrek aan onderhoud van de ventilatiesystemen. En over het algemeen brengen we bijna 90 % van onze tijd door in gesloten ruimtes. Dat zou een probleem kunnen gaan opleveren voor de volksgezondheid in 2030 als daar geen oplossing voor wordt gevonden. De toekomst zal voorkeur geven aan gebouwen met groene ruimtes, biodiversiteit wordt geïntroduceerd, stedelijke landbouw vereenvoudigd. De korte keten-initiatieven vinden weer ingang. Vandaag wordt geëxperimenteerd met aquaponics, hydroponics, productie van alternatieve eiwitten, insecten als voeding, wier, spirulina, in-vitro vlees, microalgen, voedingssupplementen …
Dat het op het gebied van de klimaatverandering en ecologie al vijf over twaalf is, noopt ons aandacht te hebben voor het afvalbeheer, de vervuiling, de mobiliteit, de overbevolking, het water, de architectuur. Er komt een ware revolutie aan op het gebied van de transportmiddelen. Te land, ter zee en en in de lucht zijn er grondige vernieuwingen op til. De “slimme stad” zal de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën in verschillende sectoren introduceren en gebruiken. Zachte mobiliteit wordt hier het codewoord voor de toekomst. De fotovoltaïsche baan een te perfectioneren realiteit. De eenpersoonsdrone, een mogelijk alternatief voor helikopter en vliegende wagen?
Dat de Universiteit van Luik ook een belangrijke speler is op het gebied van het Europese ruimtevaartonderzoek is genoeglijk bekend. Dat ze bij haar 200ste verjaardag op deze tentoonstelling dan ook uitpakt met wat ze op dit vlak te bieden heeft, moet niet verbazen.
Ook in de geneeskunde worden op het gebied van herstel en verbetering van de mens opzienbarende vernieuwingen voorzien. De thema’s die hier aangekaart worden gaan over manipulatie van het menselijk genoom, protheses, orgaandonatie, zelfdiagnose, telegeneeskunde en de ziekenhuiskamer van de toekomst. Het was trouwens aan de ULg dat in 2014 de genetische afwijking ontdekt werd die aan de basis ligt van reuzengroei zoals bij “le géant Constantin”, die 2m59 groot werd en in 1902 in Bergen stierf. En wat zich aandient op het gebied van het hart, symbool voor de diepste essentie van de mens, maar op de eerste plaats een fundamenteel orgaan van ons menselijk lichaam, is niet minder spectaculair: creatie van kunstharten voor transplantatie op basis van stamcellen?
Dat bij al deze wetenschappelijke en technologische experimenten en vernieuwingen de ethische vraag over het moreel verantwoorde handelen wordt gesteld, moet niet verbazen. De richting die de vooruitgang inslaat is ook een politieke kwestie. Dat de transhumanistische droom van menselijke onsterfelijkheid de gemiddelde levensduur van de mens heeft kunnen verlengen door allerlei medische strategieën staat buiten kijf. De grenzen van de levensverwachting verleggen is wetenschappelijk verleidelijk maar stopt het ook ergens?
De gegevens op deze tentoonstelling zijn overdonderend. Een paar uur volstaan nauwelijks om doorheen het aangeboden virtuele en andere tentoongestelde materiaal te komen. En de audiogidsen hadden erg te lijden onder elektronische interferenties. Toch is dit een niet te missen gelegenheid om in de nabije en verre toekomst te blikken en gefascineerd te hopen dat de huidige en de komende generaties van het beste uit deze heerlijke nieuwe wereld zullen kunnen genieten.
Meer info: www.europaexpo.be
Blauwkruikje 