Brancusi (1876 – 1957) – Bozar Brussel*****

De grootste Roemeense kunstenaar is beeldhouwer Constantin Brancusi (1876 – 1957). Doorheen de geschiedenis inspireerde hij tal van andere artiesten en vandaag wordt hij beschouwd als één van de eerste abstracte beeldhouwers in West-Europa en een pionier van het modernisme. Zijn beelden kenmerken zich door strakke, eenvoudige vormen, met geslepen of gepolijste vlakken. Brancusi ging altijd op zoek naar de essentie van de dingen en creeërde zo “uitgepuurde” sculpturen, waarin het originele idee of model vaak niet meer herkenbaar is. Zijn werk Vis, bijvoorbeeld, heeft enkel de contouren van een vis. Om deze reden wordt Brancusi soms ook wel de vader van de abstracte sculptuur genoemd, iets waar hij het niet mee eens was.

“Er zijn idioten, die mijn werk abstract noemen. Dat wat zij abstract noemen is het meest realistische. Het echte is niet het zichtbare, maar de idee, de essentie van dingen.” – Brancusi

Zwaan – Brancusi

LEVEN

Als arme Roemeense boerenzoon verlaat Brancusi op elfjarige leeftijd zijn ouderlijk huis en trekt hij de wijde wereld in. In 1894 kan hij in Craiova aan de slag bij een tonnenmaker die hem hout leert bewerken en op zijn achttiende schrijft hij zich in aan de nabijgelegen school. Hier leert hij houtsculpturen maken. Al snel wordt zijn artistiek talent opgemerkt. Wanneer hij tweeëntwintig is trekt hij dankzij een studiebeurs naar de School voor Schone Kunsten in Boekarest, waar hij beeldhouwkunst studeert. Zes jaar later besluit de kunstenaar dat er voor hem geen toekomst is in Roemenië; hij wil naar Parijs, het kunstcentrum van Europa. Wegens geldgebrek zou Brancusi te voet naar de Franse hoofdstad gereisd zijn, maar dit is een zelf gecreëerde legende. Hij begon te studeren in het atelier van beeldhouwer Antonin Mercié en binnen de kortste tijd vertoefde hij in de kring van plaatselijke kunstenaars. Zo leerde hij later de beroemde beeldhouwer Auguste Rodin kennen. Brancusi wordt zijn assistent, maar omdat hij zich geremd voelt in zijn creativiteit beslist hij al na één maand om alleen verder te gaan.

Wijsheid – Brancusi

“Er kan niets groeien in de schaduw van een grote boom.” – Brancusi

Om zijn talent ten volle te ontwikkelen, moest hij zijn eigen weg gaan. Dit is het moment waarop Brancusi zijn eerste eigen werk begint te maken. Brancusi zou snel uitgroeien tot éénvan de belangrijkste kunstenaars in het Parijs van het begin van de twintigste eeuw. Onder anderen Fernand Léger, Amedeo Modigliani, Man Ray en Marcel Duchamp behoorden tot zijn vriendenkring. Zijn eerste solotentoonstelling vond plaats in 1914 in New York, in de galerie van Alfred Stieglitz. Zo wordt de Europese avant-garde van de moderne kunst geïntroduceerd in de Verenigde Staten.

KUNST

Slapende Muze – Brancusi

In het begin van zijn carrière werkte Brancusi vooral in hout, maar in 1907
verandert hij drastisch zijn manier van werken. Voor het eerst gaat hij
rechtstreeks in steen werken. Binnen zijn oeuvre komt de eivorm en afgeleide vormen daarvan opvallend vaak voor. Zoals in het liggende hoofd van zijn Slapende muze. Ook zijn iconische Oorsprong van de wereld lijkt op een eivorm. Het meest beroemde werk van Brancusi is Vogel in de ruimte, waarvan hij tussen 1923 en 1940 ongeveer vijftien versies maakte. Het beeld heeft niet letterlijk de vorm van een vogel; het is een soort poëtische versie van de gestroomlijnde opgaande beweging van het wegvliegen. Brancusi ging altijd ambachtelijk, met de hand, te werk. Volgens hem was dit een belangrijke voorwaarde voor beeldhouwkunst. Twintig jaar lang zou Brancusi in Frankrijk zijn beste werken maken. Hierna werd hij minder productief. Maar zijn populariteit bleef groeien, vooral in Amerika. Brancusi overleed op 81-jarige leeftijd in Parijs.

BRANCUSI VANDAAG

Schuchterheid met boeket in overdruk, 1928 – Brancusi

Na zijn dood liet Brancusi 215 beeldhouwwerken na, maar ook 1200 foto’s en negatieven. De kunstenaar fotografeerde zijn sculpturen om ze te tonen op de manier waarop Brancusi wilde dat ze gezien werden: vanuit een bepaalde ooghoek, met een precieze lichtinval… Ook nam hij foto’s van zichzelf in zijn atelier, als trotse kunstenaar tussen zijn werken. Vandaag kan je de werken van Brancusi in musea over de hele wereld vinden; het merendeel bevindt zich in Frankrijk en de Verenigde Staten. Een reconstructie van zijn atelier kan je bezoeken in Parijs, naast het bekende Centre Pompidou. De impact van de kunstenaar op de wereld was zo groot dat de man zelfs een eigen feestdag heeft; op 19 februari vieren de Roemenen jaarlijks Brancusi dag. Maar als je tegen een Roemeen over Brancusi begint is de kans groot dat hij geen flauw idee heeft over wie je het hebt. De Roemeense uitspraak is helemaal anders. De ‘I’ op het einde is namelijk helemaal niet onze klinker ‘i’, maar eerder een accent dat de uitspraak van de ‘s’ bepaalt. Roemenen noemen hem ‘Brankoesj’.

De tentoonstelling loopt nog tot en met 2 februari 2020.

Gedicht voor het kind aan de rand van het blad – Carl Norac – Dichter des Vaderlands

Gedicht voor het kind aan de rand van een blad

De poëzie maakt een nest van een amper geopende hand
nu eens volgt ze de lijnen aan de binnenkant,
dan weer leeft ze in een vuist.
Ze is de onvermoede ademtocht die in je toefde,
de tijd die zich over het ogenblik legt, en toch blijft duren.
Als je haar wilt temmen, neem dan een ander boek,
verlaat wie wil bepalen wat ze is.
Ze blijft een voorsprong houden, de vleugelslag
van de vogel die je tracht te vangen.
 
Het gedicht wacht niet op je.
Het is er, ook daar waar je het negeert.
Het probeert niet per se meer te stralen
dan een miezel die zich amuseert of een zon die zakt.
Een gedicht laat de bloemen niet groeien:
het is een woord tussen twee lippen,
de Aarde zal het wellicht niet redden,
maar het zal worden gehoord,
het openbaart geheimen, liefde, strijd.
Het zal nog zingen als anderen al knielen
of vluchten voor de massa gestrekte armen.
 
Vandaag zul je schrijven, zeg je.
Goed, ga je gang, werp je op de schoonheid.
Na een bladzijde, of na een paar verzen al
vind je soms het begin van een heelal.
Ik kijk je aan: vanochtend ben je een en al gedicht,
je weet dat je, om de wereld te vertellen,
dat gevoel moet kennen –
de oneindigheid van een ogenblik.

Carl Nrvac


Vertaling: Katelijne De Vuyst, Brussels Vertalerscollectief
Met dank aan de Nationale Loterij en haar Spelers.
Met de steun van het Cultureel Samenwerkingsakkoord tussen de Franse en de Vlaamse Gemeenschap.

Bron: www.dichterdesvaderlands.be
 

Forever – is composed of Nows | Emily Dickinson

Het thema van de komende poëzieweek in een gedicht van Emily Dickinson (1830-1886) met de titel Forever – is composed of Nows.

Forever - is composed of Nows


Forever – is composed of Nows –
‘Tis not a different time –
Except for Infiniteness –
And Latitude of Home –

From this – experienced Here –
Remove the Dates – to These –
Let Months dissolve in further Months –
And Years – exhale in Years –

Without Debate – or Pause –
Or Celebrated Days –
No different Our Years would be
From Anno Dominies

_ EMILY DICKINSON (1830-1886)




Eeuwig - is samengesteld uit Nu's -
'Tis geen andre tijd -
Behalve Oneindigheid -
En Ruimtelijk Thuis -

Van dit - Hier ervaren -
Verwijder de Data - naar Deze -
Laat Maanden opgaan in meer Maanden -
En Jaren -  uitademen in Jaren -

Zonder Twist - of Onderbreking -
Of Gevierde Dagen -
Zouden Onze Jaren niet anders zijn
Dan Anno Domini's -

- Emily Dickinson (vertaling BK)

Bron: The Poems of Emily Dickinson Edited by R. W. Franklin – Harvard University Press, 1999

Maankus – Mattijs Deraedt

Bron: www.poeziecentrum.be

Meer weten over Mattijs Deraedt ? www.mattijsderaedt.be

Poëzieweek 2020 – Gratis lesmateriaal | Cultuurkuur

Poëzie verdient het hele jaar door aandacht in de klas. Toch is er één week waarin poëzie heer en meester mag zijn, namelijk tijdens de Poëzieweek eind januari. De Poëzieweek 2020 heeft als thema ‘De toekomst is nu!’.

Lestips bij gedichten rond dit thema, zowel voor lager als voor secundair onderwijs, vind je op www.poezieweek.com/school. Gratis te downloaden!

Er zijn twee bundels met Lestips voor poëzieonderwijs: één voor de basisschool en één voor het voortgezet onderwijs. De bundels bevatten ieder vijf Lestips, met ook dit jaar weer een speciale kleutertip (in de bundel voor de basisschool). Alle Lestips zijn geschreven door experts. Ze zijn het hele schooljaar door goed bruikbaar en stimuleren zowel docent als leerling om met poëzie aan de slag te gaan.

Tiplijst met Poëzie voor leraren

Schrijvers Monique en Hans Hagen willen ouders en leerkrachten helpen bij het vinden van mooie poëzie. Daarom hebben ze een Tiplijst met 70 titels samengesteld: dichtbundels, bloemlezingen en een paar vertalingen. 

TiplijstDownload

Neem een kijkje in het lesarchief De poëzielessen van voorgaande jaren zijn nog steeds beschikbaar! Ze zijn het hele schooljaar door bruikbaar en stimuleren om met poëzie op school aan de slag te gaan.

Bezoek de website

Bron: Poëzieweek 2020 – Gratis lesmateriaal | Cultuurkuur

Dapper – Els Moors

Het voorlaatste gedicht van Dichter des Vaderlands Els Moors is een bijzondere nieuwjaarswens.

Dapper
 
Ik voel een groot verlangen om
Dit oude jaar de vuilbak in te gooien
Ik ken de scherpe randen van zijn zomer
nog en al zijn andere seizoenen
Op het eind van alles blijft
een mens gewoon een mens
niet in het minst -ikzelf-weerloos
klaar om in dit mistig winterlicht
Te bezwijken aan de apocalyps
die voortduurt zolang wij er niet
in slagen om één iemand te redden
die er niet toe doet bij deze
Ik wens je vogels liefste
bloemen koffiemolens alles
wat jouw ijdele verlangens kan
laten knarsen en ik ontneem je
graag het laatste restje hoop
op jouw privé-geluk een stalen jet
en op het eind daarvan kapitalistisch
onstuimig en frivool: de dood
in het lege jazzy jaar dat voor
ons ligt zal ik opnieuw eenzaam
en geheel op eigen wijze
in jouw naam dapper zijn, beloofd.

Els Moors
 

Aan de vooravond van Poëzieweek, op woensdag 29 januari 2020, zal Els Moors de fakkel van Dichter des Vaderlands doorgeven aan de Franstalige Carl Norac. Tijdens een officieel persmoment spreekt Els haar laatste woorden als Dichter des Vaderlands uit en zal de sinds kort in Oostende residerende Norac aangesteld worden als Dichter des Vaderlands voor 2020-2021!

Els Moors en Carl Norac – bron foto: website Dichter des Vaderlands

Lees hier Gedichten des Vaderlands van Els Moors

Bron foto en tekst: Dichter des Vaderlands

Combinaisons – Van hout tot goud – fluitenkwartet Pamina – Nieuwjaarsconcert

Gisteren hielden de Vlaamse Academici Mechelen hun nieuwjaarsreceptie en daar gaat jaarlijks een gesmaakt concert aan vooraf. Dit jaar opteerde het bestuur voor het fluitenkwartet Pamina. In 2019 vierde het fluitenkwartet Pamina, een kamermuziekgroep bestaande uit 4 professionele fluitisten, Christine Achten, Joke Jodts, Leen Indigne en Daniëlla Leleu, haar 20 jaar bestaan. In deze 20 jaar heeft Pamina talloze concerten gegeven in binnen- en buitenland, speciaal voor het ensemble geschreven werken uitgevoerd en muziektheaterproducties gecreëerd.

Waarom de naam Pamina? Pamina is de dochter van de Koningin van de Nacht in Mozarts Die Zauberflöte. Pamina is de liefde zelf (letterlijk: Steh auf, erheitre dich, o Liebe!), eerst de liefde voor haar moeder (de Koningin van de Nacht). Daarna vraagt Monostatos (egoïsme) Pamina’s liefde. Later verklaart Pamina dat ze Sarastro (goddelijke wijsheid) verlaten heeft omdat Monostatos haar liefde verlangde. Pamina (de liefde of begeertekracht) wordt gevangen gehouden door Monostatos en Sarastro tegelijk: de liefde in de mens wordt beproefd door de keuze tussen enerzijds egoïsme en anderzijds wijsbegeerte. Pamina kiest noch voor Monostatos, noch voor Sarastro, maar verbindt zich met menselijkheid (Tamino dus).

In Combinaisons, van hout tot goud, liet fluitenkwartet Pamina muziek horen uit verschillende stijlperiodes.

Muziek uit de renaissance met haar houten fluiten en muziek uit de klassieke periode waar de houten fluiten voorzien werden van verschillende kleppen. Later, vanaf het midden van de 19e eeuw, werden fluiten gebouwd uit verschillende materialen, veelal metalen, zoals zilver en goud. Het volume van de fluit werd groter omdat de concertzalen ruimer werden. De groei van de concertzaalruimte lag dus aan de basis van het ontstaan van de concertfluit.

Pamina zet de verschillende stijlen naast elkaar, zoekt contrasten op, combineert ook verschillende stijlen waardoor deze elkaar versterken. Een wervelend heen-en-weer gaan in de tijd, een veelheid aan materialen van hout tot het edele goud wordt het publiek geserveerd, diverse combinaties van fluiten worden voorgesteld en afgewisseld met een vocale toets.

Een ontspannen, vlot en ongecompliceerd mooi concert werd het dat eindigde met een toemaatje van Shostakovitsch, namelijk zijn Walz n° 2.

Het Pamina fluitenkwartet bestaat uit:

Christine Achten – fluit, altfluit, piccolo en hakkebord

Leen Indigne – fluit, altfluit, basfluit en piccolo

Jo Jodts – fluit, basfluit en zang

Daniëlla Leleu – fluit, altfluit en piccolo

Wil je het fluitenkwartet Pamina leren kennen? www.pamina.be