Al meer dan een halve eeuw geleden verklaarde de toenmalige minister Gaston Eyskens dat de unitaire staat door de gebeurtenissen achterhaald was. Sindsdien hebben zes (!) staatshervormingen het institutionele landschap van dat België grondig herschapen. Ondanks of omwille van de corona-crisis wordt nu al gespeculeerd over de contouren van de zevende ronde van onderhandelingen tussen Vlamingen en Franstaligen. Vaak wordt er aan beide kanten van de taalgrens naar die evoluties gekeken zonder de gevoeligheden van de andere gemeenschap te begrijpen.
Maar hoe wordt in het zuiden van het land naar de toekomst van ons land gekeken? Hoe denkt men over confederalisme? Waarom zijn er steeds meer aanhangers van een scenario met vier gewesten? Kan de Franse gemeenschap overleven? Hoe zit het met Wallonië na de catastrofale overstromingen van juli 2021? Er wordt veel gesproken over de groeiende kloof tussen Vlaanderen en Wallonië, maar toch zijn veel Vlamingen naar de getroffen gebieden gegaan om de slachtoffers hulp te bieden.
Op deze vragen en bedenkingen had Alain Gerlache niet meteen een antwoord maar hij probeerde veeleer duidelijk te maken wat er precies leeft in Wallonië en Brussel; dat de termen Franstaligen, Walen of Brusselaars niet onder één hoed te stoppen zijn en dat de Oostkantons, ook al lijken ze geografisch aan te sluiten bij Wallonië, wel degelijk een eigen Duitstalige gemeenschap vormen met het Parlament der Deutschsprachigen Gemeinschaft waar ook de verzuchting bestaat van meer autonomie. Hij wees op de verschillende niveaus van bestuur voor de Franstaligen: Commune, Province, Parlement Federale, Parlement de Wallonie, Parlement de la région Bruxelles-Capitale (FR.+Nl), Parlement de la Féderation Wallonie-Bruxelles. Dat ligt in Vlaanderen anders: Gemeente, Provincie, Vlaams Parlement, Federaal parlement. Hij voegde er meteen aan toe dat voor de Franstaligen een staatshervorming begrijpbaarder structuren voor gevolg zou moeten hebben.
Vervolgens sneed Gerlache het onderwerp ‘identiteit’ aan, die in Vlaanderen veel belangrijker is dan in Wallonië. Om dit te begrijpen moeten we terug naar de periode van de Bourgondiërs en het historische landschap in die dagen en niet naar de geschiedenis van België. Dat bijvoorbeeld in de streek van Luik over de partijgrenzen heen een sterk identiteitsgevoel heerst, heeft te maken met de geschiedenis van het Prinsbisdom Luik, de industriële revolutie en de evolutie van de ijzerindustrie daar. Anderzijds is Waals-Brabant momenteel de rijkste provincie van België met een overwegend liberaal stemmend publiek. Dat heeft te maken met de bedrijven die in de buurt van Louvain-la-Neuve, de unief die na 1968 daar nieuw werd gebouwd, uit de grond rijzen.
Brussel/Bruxelles daarentegen krijgt meer en meer de kenmerken van een grootstad waar heel diverse gemeenschappen vooral elkaar vinden in bepaalde gemeenten en helemaal geen contact meer hebben met het hele België. Dat brengt eigen problemen met zich: taalproblemen, agressie, mobiliteitshervormingen vb. voor de ring, uitgewerkt in Vlaanderen geblokkeerd door Brussel, …
Bovendien is er La Francophonie: het Frans wordt in vele landen in de wereld gesproken wat niet gezegd kan worden van het Nederlands. Het medialandschap in Wallonië is ook internationaal Frans en beperkt zich niet tot België.
Wat leeft er in (jong ) Wallonië en Brussel volgens peilingen? Men wil een diploma halen, een lief vinden en een job, een huis kunnen kopen, op vakantie kunnen gaan, het nodige comfort genieten, de nodige gezondheidszorgen krijgen en een goed pensioen later. Men voelt zich over het algemeen comfortabel en gelooft ook dat dat zo zal blijven.
Waar gaat België dan uiteindelijk naartoe? Hebben zich twee democratieën ontwikkeld? Alain Gerlache vindt dat de huidige situatie onhoudbaar is. Denkend aan de watercatastrofe van 14 juli 2021, die door sommige media financieel geraamd werd voor Wallonië, en waarvoor een grote Vlaamse solidariteit op de been kwam die ter plekke de gevoelens heeft veranderd, hoopt hij dat de gevoelens voor elkaar veranderen, pleit hij voor meer begrijpelijke structuren en aan het roer iemand die het laatste woord heeft en de laatste verantwoordelijkheid.
Alain Gerlache is journalist en vaste columnist voor de Franstalige openbare omroep RTBF en de krant De Morgen. Samen met Ivan De Vadder (VRT) maakte hij de tweetalige podcast Plan B over de verschillen én gelijkenissen tussen Vlaandren en Franstalig België. Hij wordt regelmatig uitgenodigd op TV en voor radioprogramma’s van de VRT om uitleg en commentaar te geven over de politieke actualiteit. Hij werkte mee aan het boek “La Belgique pour débutants”. “België voor beginners” – (Die Keure). Alain Gerlache is afkomstig uit Waals Brabant. Sinds 2018 woont hij in Luik.
Blauwkruikje 
Eén gedachte over “België, land van twee democratieën ? – Alain Gerlache – VAM”