Is de protestsong passé ?

foto: charlestontoday.net

Bestaan er nog protestsongs, worden ze nog gezongen, geschreven? Dat was de vraag die Annemie Peeters in De Bende van Annemie(Radio1) zichzelf en een deskundige terzake vanochtend stelden. Verrast was ik want gisteravond deelde ik op mijn facebook een interview met Joan Baez in RollingStone, protestzangeres en lief van Bob Dylan in de zestiger zeventiger jaren. Zij opende de San Francisco Vrouwenmars vorige maand met de Spaanse  versie van We Shall Overcome  nl. No Nos Moveran of We Shall Not Be Moved. Ze droeg Dylan’s nummer Forever Young op aan Barack en Michelle Obama en zei: “Women, we need to be empathetic when there is no empathy. We need to be kind when kindness is not at the forefront.” Vrouwen, we moeten empatisch zijn waar de empathie ontbreekt. We moeten vriendelijk zijn waar de vriendelijkheid ontbreekt. Baez is zesenzeventig en is nog steeds on tour in Europa en de wereld.

De interviewer blijkt in het weer voortekenen te ontwaren want hij stelt haar de vraag hoe vaak ze in de gutsende regen (de mars in San Francisco startte in heftig donderweer) optrad en dat telde op, al bood het podium natuurlijk altijd de nodige shelter. Op de vraag of Trump het linkse kamp in America samendrijft, luidt haar antwoord dat je zoiets niet zomaar uit je hoed tovert. Het staat als het ware in de sterren geschreven en de mensen hebben het zien aankomen. De quintessence van het protest is dat we moeten zorgen voor elkaar en op dat punt is rechts tamelijk hard uit de hoek gekomen; dat kwam aan bij velen.

Hoe belangrijk is de protestsong vandaag nog? De oude anthems  doen het nu niet meer we moeten op zoek naar nieuwe, de tijden zijn veranderd maar muziek brings out the light in donkere tijden. Samen met Josh Ritter werkt ze aan een song I Carry The Light. Op de vraag hoe en welke thema’s ze uitkiest voor haar activisme antwoordt ze eenvoudig dat de mensen eruit moeten pikken wat hen het meest emotioneel beweegt. Haar advies aan de huidige activisten is keep your eyes on the prize wat zoveel betekent in dit geval als maak het verschil maar blijf menselijk, ook dus voor Donald Trump.

Heeft ze slotbedenkingen voor het huidige verzet? Waar geen empathie is, moeten we die lacune compenseren met een overvloed aan empathie; dat is de enige manier om te slagen. Vecht. Kom naar buiten, jullie hebben elkaar. Dat is authentiek, niet nep. Wees dapper. Dapperheid is besmettelijk.

Ook al hebben internet, facebook, twitter als dragers van verzet veel van de protestsong overgenomen een goede protesthymne doet het nog steeds (Lady Gaga bij de opening van de Super Bowl). Bij Wannes Van de Veldes Oorlogshelden (naar Bob Dylans Masters of War), Joan Baez’ We Shall Overcome, Van Morrisons I Shall Sing, e.a.  pleegde ik deze log en vertoefde in retro-sferen d.i. forever young.

Vibes speak louder than words.

“You Americans kick around your country like it’s a football. But it’s not a football. It’s a Fabergé egg. You can break it.” – Lesly Goldwasser

foto: wikipedia

De quote in de titel trof me toen ik vanmorgen enkele opiniestukken in The New York Times online las.

‘As much as I knew that it was a possibility, the stark fact that a majority of Americans wanted radical, disruptive change so badly and simply did not care who the change agent was, what sort of role model he could be for our children, whether he really had any ability to execute on his plan — or even really had a plan to execute on — is profoundly disturbing.’ – Thomas L. Friedman in Homeless in America , The New York Times, nov. 8 2016

Mijn consternatie vannacht of beter in de vroege uurtjes vanmorgen toen de blauwe stijgende curve van Clintons succes plots een  duik nam en de diepte inging terwijl de rode van Trump gestaag opwaarts klom, was niet klein. Alle Silicon Valley opiniepeilingzekerheden ten spijt voltrok zich onderaan op de ticker van het  tv-scherm een waarheid die bijna niet te bevatten was. Björn Soenens’ herhaalde voorspellingen dat het 18de eeuwse Amerikaanse kiessysteem  bijzonder verrassend kan uitpakken ook al behaalt een kandidaat de meeste stemmen, gingen in vervulling voor onze ogen. De politieke commentatoren die rond de tafel schoven gedurende het verkiezingsprogramma ‘Amerika kiest’ van Canvas probeerden de feiten te analyseren en te duiden. Er werden lessen getrokken voor België en Europa.

Vanavond omstreeks 18u gaf een beheerste, sterke  Hillary Clinton haar afscheidsspeech. Ze is per slot van rekening de winnaar van ‘de stem van het volk’. Ooit, zo stelde ze, zal iemand het hoogste glazen plafond breken, hopelijk sneller dan we denken.

Dear White People – Justin Simien ****

“My film isn’t about ‘white racism’ or racism at all. My film is about identity. It’s about the difference between how the mass culture responds to a person because of their race and who that person understands themselves to truly be. All explored through the microcosm of a success-oriented Ivy League college.” —Justin Simien

Met Knack Club vrijkaarten naar de film mogen, altijd een leuke verrassing. Deze keer naar UGC- De Brouckère in Brussel voor de avantpremière van Justin Simiens ‘Dear White People’. Na de controverse rond  onze ‘zwarte’ Minister van Buitenlandse Zaken  Didier Reynders vorige week, en de boude uitspraken van Bart De Wever inzake racisme en discriminatie in Vlaanderen, een Amerikaanse film die het onderwerp op een heel eigen wijze belicht.

Synopsis en prijzen

“Dear white people, het aantal zwarte vrienden dat je nodig hebt om geen racist te zijn is opgetrokken naar twee. Je wietleverancier Tyrone telt niet mee.”, zo opent de rebelse Sam haar provocerende programma op de campusradio.

Wanneer de blanke studentenvereniging het jaarlijkse Halloweenfeestje omdoopt tot een “vind je innerlijke neger” fuif, lopen de spanningen hoog op. Er zullen kanten gekozen moeten worden…

In zijn scherpe en humoristische filmdebuut vindt regisseur Justin Simien een nieuwe manier om over vooroordelen en stereotypen te spreken. Dear White People won onder andere de Special Jury Prize op Sundance 2014 en de prijs voor beste film op het San Francisco International Film Festival.

De internationale pers

‘Alle personages in de film worstelen met de verwachtingen die anderen van hen hebben. Voor zowel de blanke als de zwarte studenten geldt dat ze moeten uitmaken bij welke kliek ze horen. Sam heeft zich opgeworpen tot leider van het militante zwarte groepje, meer uit verwarring over haar afkomst dan uit overtuiging. De ambitieuze Coco sluit zich liever aan bij de blanke elite, in een poging door te breken als YouTube-ster. Troy, zoon van de decaan, wordt door zijn vader gezien als de nieuwe Obama. Alleen nieuwkomer Lionel valt nog niet in een hokje te plaatsen.’ – de VOLKSKRANT

‘Een fraai en urgent regiedebuut van Simien, waarin met name de charmante jonge acteur Tyler James Williams opvalt als de schuchtere, homoseksuele Lionel Higgins. Hij wordt door beide kampen buitengesloten. Dear white people laat zien dat de rassendiscriminatie, die pas in de jaren zestig formeel ophield te bestaan, in woord en daad nog altijd niet is uitgeroeid. Goed dat deze onderhoudende film vooroordelen en stereotypen haarfijn benoemt, zonder de pretentie ook te beschikken over de antwoorden.’ – DE TELEGRAAF

‘Barack Obama mag der erste schwarze Präsident in der Geschichte der Vereinigten Staaten sein, aber hat dies das Bild der Schwarzen in der Öffentlichkeit nachhaltig verändert? Nehmen wir diese Gruppe von afro-amerikanischen Studenten: Lionel (Tyler James Williams), Samantha (Tessa Thompson), Troy (Brandon P Bell) und Colandrea (Teyonah Parris) sind eingeschrieben an einem Ivy League College. Als weiße Studenten eine Motto-Party veranstalten, deren Thema mit der Verkleidung als Afro-Amerikaner der Verspottung eben dieser bedeutet, bringt dies die betroffenen Studenten auf die Barrikaden. “Genug!”, sagen sie. Es kommt zu Protestbewegungen, die auf intellektuelle Weise, z.B. in Form von Seminararbeiten, ausgefochten werden. Denn wusstest ihr schon, dass ein Film wie Gremlins – Kleine Monster Ausdruck weißer Angst vor schwarzer Kultur ist? Macht euch gefasst auf ähnlich erschütternde Enthüllungen!’ – MOVIEPILOT

‘A fresh and funny new voice on the scene in writer-director Justin Simien’ ‘Bolstered by an excellent cast that should find an especially appreciative audience among young black moviegoers’ ‘Simien’s stylized, confrontational approach enables him direct access to his characters’ thoughts, ambitions, hang-ups and concerns in a way that a more naturalistic piece couldn’t have managed’ ‘Dear White People (…) provokes admiration for having bothered to ask some of the hard questions without pretending to know any of the answers’ ‘A fine showcase for its actors: Fleshing out characters that could have been little more than one-note mouthpieces, Williams, Thompson, Parris and Bell all make strong, distinctive impressions, with Thompson perhaps the standout as the film’s sharpest and most enigmatic figure’ – VARIETY

‘Dear White People is sure to become both a cult hit and a staple on college campuses across the country’ – THE HUFFINGTON POST

‘A edgy premise and memorable cast make for a potent first impression’ ‘The cast has abundant opportunity to flex their range, led by Thompson’s conflicted student activist, whom she portrays with practiced composure’ ‘Simien intensifies the impact of both action and dialogue with a self-reflexive directorial style that creates a marginally heightened sense of reality, revealing more about characters’ motivations than would conventionally be expected’ – THE HOLLYWOOD REPORTER

‘A slyly provocative achievement and a serious calling card for its writer-director, Justin Simien’ ‘Kathryn Bostic’s lovely, understated musical score is a plus, but so is nearly every performance on screen’ ‘Thompson emerges as the heart and soul of “Dear White People”‘ ‘This is the best film about college life in a long time, satiric or straight, comedy or drama’ – THE CHICAGO TRIBUNE

‘As smart and fearless a debut as I have seen from an American filmmaker in quite some time’ ‘A clever campus comedy that juggles a handful of hot potatoes — race, sex, privilege, power — with elegant agility and only an occasional fumble’ ‘Samantha White, played with heartbreaking poise by Tessa Thompson’ – THE NEW YORK TIMES

‘A smart, hilarious satire of the Obama age’ – INDIEWIRE

‘Thoughtful and hilarious’ ‘Simien maintains a scrupulously light tone and deft touch’ ‘A satirical and timely conversation about race’ – THE WASHINGTON POST

‘A button-pushing word-of-mouth dynamo’ – THE WALL STREET JOURNAL

‘A confident and handsome first feature that’s bursting with ideas’ – THE GUARDIAN

‘A clever, provocative and incisive social satire’ ‘A topnotch cast, and the actors disappear into their complex characters’ ‘An auspicious debut for filmmaker Simien’ ‘Dear White People is an ambitious, insightful and witty undertaking on a hugely important subject’ – USA TODAY

Race tension and cultural expectations make a funny and explosive mix’ ‘Simien’s highly stylized dialogue is rich, sharp and funny. His loose script gives the actors lots of chances to let ’er rip’ “Dear White People” is a film of the moment, and an essential one at that’ – NY DAILY NEWS

The Thing Around Your Neck – Het ding om je hals – Chimamanda Ngozi Adichie*****

The Thing Around Your Neck / Het ding om je hals – De Bezige Bij (2009) – 255 blz. is een verhalenbundel van de Nigeriaanse Chimamanda Ngozi Adichie die verschillende facetten van relaties tussen mannen en vrouwen, ouders en kinderen in Afrika en Amerika laat schitteren in gevatte, suggestieve soms humoristische beschrijvingen en verrassende dialogen. De titel van elk verhaal spijkert de essentie ervan ook onwrikbaar vast. Enkele passages uit drie van deze twaalf mooie verhalen:
Cel I
“Maar het was niet Nnamabia’s opzet geweest haar pijn te doen. Hij had het gedaan omdat de juwelen van mijn moeder het enige van waarde was in het huis: een levenslange verzameling van massief gouden munten. Hij deed het ook omdat andere zonen van professoren het deden. Dit was het seizoen van de diefstallen op onze vreedzame Nsukka-campus. Jongens die opgegroeid waren met Sesamstraat, Enid Blyton, cornflakes voor ontbijt, die keurig gepoetste bruine sandalen naar de lagere school voor personeel van de universiteit hadden gedragen, sneden nu de klamboes voor de ramen van hun buren door, schoven de glasjaloezieën weg en klommen naar binnen om televisies en videorecorders te stelen. We kenden de dieven. […] Maar wanneer de professor-ouders elkaar ontmoetten op de personeelsclub of in de kerk of op een faculteitsvergadering, bleven ze maar klagen over het tuig dat uit de stad kwam om hun boven alles verheven campus te bestelen.” De broer belandt in de cel op verdenking van lidmaatschap van de elkaar op de campus bevechtende bendes of ‘gildes’ en ervaart er de arrogantie en de machtswellust en -willekeur van de regimepolitie. Wanneer hij daartegen protesteert omdat een oude man geheel onterecht wordt vernederd, wordt hij naar CEL I gebracht en ernstig mishandeld . “Nnamabia zei niet wat er met hem in Cel I was gebeurd of wat zich op de nieuwe plek had afgespeeld, die er in mijn ogen uitzag als een plek waar ze mensen vasthielden die later zouden verdwijnen. Het zou zo gemakkelijk voor hem zijn geweest, mijn charmante broer, om van zijn verhaal een prachtig drama te maken, maar dat deed hij niet.”
Het ding om je hals
“Je dacht dat iedereen in Amerika een auto en een vuurwapen had; dat dachten je ooms en tantes ook. Vlak nadat je de visumloterij had gewonnen, zeiden ze tegen je: ‘Over een maand zal je een grote auto hebben. Spoedig een groot huis. Maar koop geen vuurwapen zoals die Amerikanen.” Ze mag tot ze op eigen benen kan staan bij een oom wonen: “Hij woonde in een klein wit stadje in Maine, in een dertig jaar oud huis aan een meer. Het bedrijf waarvoor hij werkte, zo vertelde hij je, had hem een paar duizend meer geboden dan het doorsneesalaris plus werknemersopties omdat het zo vreselijk graag een gediversifieerde indruk wilde maken. In elke brochure, zelfs wanneer die niets met zijn afdeling te maken had, zetten ze een foto van hem. Hij lachte en zei dat het een goede baan was, die het waard was om in een volslagen blanke stad te wonen, al moest zijn vrouw wel een uur rijden om een kapper te vinden die zwart haar deed.” “… en hij schreef je in aan een gemeentelijke universiteit waar de meisjes dikke dijen hadden en helderrode nagellak en snelbruiner opdeden waardoor ze er oranje uitzagen. Ze vroegen waar je Engels had leren spreken en of er in Afrika echte huizen waren en of je al eens een auto had gezien voor je naar Amerika kwam. Ze keken met open mond naar je haar. Staat het rechtop of valt het omlaag als je de vlechten uithaalt? Ze wilden het weten. Blijft alles rechtop staan? Hoe? Waarom? Gebruik je een kam? Je glimlachte benepen bij al die vragen. Je moest weten dat dit je te wachten stond, zei je oom. Hij noemde het een combinatie van onwetendheid en arrogantie. Toen vertelde hij je dat de buren, een paar maanden nadat hij in zijn huis was komen wonen, beweerd hadden dat er steeds minder eekhoorns waren. Ze hadden gehoord dat Afrikanen alle soorten wilde dieren aten.” “… het was net als thuis. Totdat je oom in de benauwde kelder kwam waar je sliep tussen benauwde kisten en dozen en jou met veel geweld tegen zich aantrok en kreunend in je billen kneep.“  Ze verlaat het huis en arriveert met de Greyhoundbus in Connecticut waar ze voor twee dollar minder dan de andere serveersters in een restaurant aan de slag gaat.Ze leert in het restaurant een student kennen. “ Hij zat in zijn laatste jaar staatsuniversiteit. Hij vertelde hoe oud hij was en je vroeg waarom hij nog niet was afgestudeerd. Per slot van rekening was dit Amerika, het was niet zoals thuis, waar universiteiten zo vaak sloten dat mensen er drie jaar langer over deden dan de normale studietijd en docenten steeds opnieuw staakten en toch niet werden betaald. Hij had , zei hij, een paar jaar vrij genomen om zichzelf te ontdekken en te reizen naar Azië en Afrika.” “Zijn moeder was opgetogen toen zij je vroeg of je Nawal el Saadawi had gelezen en jij ja zei. Zijn vader vroeg hoeveel Indiaas eten op Nigeriaans eten leek en plaagde je met het afrekenen toen de rekening kwam. Je keek naar hen en was dankbaar dat zij je niet bekeken als een exotische trofee, een ivoren slagtand.” Wanneer ze na een brief van haar moeder beslist om naar Nigeria terug te gaan en de vriend haar aanbiedt om voor haar een ticket te kopen en mee te gaan, wil ze dat niet. “Je draaide je om en zei niets, en toen hij je naar het vliegveld reed, omhelsde je hem een lang moment innig, en toen liet je hem los.”
De eigenzinnige chroniqueur
“Het was Grace die, op de terugweg Agueke passerend, achtervolgd werd door het beeld van een verwoest dorp en naar London ging en naar Parijs en naar Onicha, schimmige stapels in archieven doorzocht, de levens en geuren van haar grootmoeders wereld opnieuw in beeld bracht voor het boek dat ze zou schrijven en dat ‘Paciferen met kogels: een herziene geschiedenis van Zuid-Nigeria’ zou heten. Het was Grace, die in een gesprek over het aanvankelijke manuscript met haar verloofde George Chikadibia – modieuze academicus van Kings College, Lagos; toekomstig ingenieur; drager van driedelige kostuums; ervaren ballroomdanser die vaak zei dat een middelbare school zonder Latijn was als een kop thee zonder suiker -, wist dat het huwelijk niet zou standhouden toen George haar te verstaan gaf dat ze op de verkeerde weg zat als ze over primitieve cultuur ging schrijven in plaats van over een nuttig onderwerp als Afrikaanse Bondgenootschappen in de spanning tussen Amerika en de Sovjet-Unie.“ Ze scheiden en Grace gaat haar weg. “ Het was Grace die, omgeven door haar onderscheidingen, haar vrienden, haar tuin met weergaloze rozen, in de late jaren van haar leven een merkwaardige ontworteldheid voelde en naar de rechtbank in Lagos ging waar ze haar eerste naam Grace officieel veranderde in Afamefuna. Maar op die dag [haar grootmoeder is stervende als zij eindexamen op de middelbare school moet afleggen; ze trekt echter toch naar het dorp], toen ze aan het bed zat van haar grootmoeder in het stervende avondlicht, dacht Grace niet aan haar toekomst. Ze hield gewoon de hand van haar grootmoeder vast, de handpalm die verdikt was door jarenlang pottenbakken.” 

 

 

 

Carnaval – Rebecca Lindenberg – The Poetry Foundation

Carnival by Rebecca Lindenberg : The Poetry Foundation.

Carnaval

Het masker dat brandt als een viool, het masker 
dat alleen dode talen zingt, dat houdt van
de vernietiging die opgezet moet. Het masker
dat zucht als een vrouw, ook al draagt
een vrouw het. Het masker met kralen
zoetwaterparels, met zaden. Het gevederde  masker,
het masker met gehechte mond, een maangezicht,
met een geheelde wond die oogst betekent. Een glimmer
die lust verbergt. Een groteske rimpelsmoel. Hier is
een gebekt masker, een opgesmukt masker, hier is een masker
zonder ogen, een masker dat lijkt op een masker
maar het niet is – alsjeblief probeer het niet los te maken.
Het masker dat munten sneeuwt, het masker vol wespen.
Kanten masker om ontsnappende gedachten te vangen. Geef me
het gelipstickte masker,dat ene gemaakt van bladmuziek.
Of het jakhalsmasker,het stiekeme masker
dat geliefden identificeert met nacht.

Rebecca Lindenberg uit 'Love,An Index' (2012)
Nederlandse vertaling mfp

Het diner – Herman Koch****

Het diner van Herman Koch is navranter dan Zomerhuis met zwembad maar zonder twijfel  een even magistrale pageturner. De moraal van het verhaal is echter ook in deze roman erg discutabel.

Hier enkele recensenten aan het woord:

“The Dinner,” a sly psychological thriller that hinges on a horrific crime and its consequences for two families, has become one of this springs most anticipated suspense novels. The novel sold a million copies in Europe and ignited a bidding war among eight American publishers.

via Dutch Thriller Is a Surprise Global Hit – WSJ.com.

“The Dinner,” the newly translated novel by the Dutch writer Herman Koch, has been a European sensation and an international best seller. But of course in the Netherlands, the vituperative Austrian Thomas Bernhard remains popular, whereas in the United States he is the acquired taste of a cultish few. The success of “The Dinner” depends, in part, on the carefully calibrated revelations of its unreliable and increasingly unsettling narrator, Paul Lohman. Whatever else he may be, likable he is not. There is a bracing nastiness to this book that grows ever more intense with the turning of its pages. It will not please those who seek the cozy, the redemptive or the uplifting. If you are such a reader, you may stop right here.

via ‘The Dinner,’ by Herman Koch – NYTimes.com.

In de climax waar Koch behendig naar toe werkt, blijft niemand buiten schot. Het gaat over het recht om een klootzak te zijn, laat Paul zich op zeker moment ontvallen. Een kernzin in dit meesterlijke boek.

via Herman Koch – Het diner – Romans – Recensies Volwassenen – Knack Boekenburen.

We zitten in het zieke hoofd van Paul en via zijn registratie en soms interpretatie van hun woorden en andere reacties ook in de hoofden van Serge, Babette en Claire. Zelfs in die van Michel, de puberzoon van Paul en Claire, die met zijn neef zoon van Serge en Babette een daad van zinloos geweld op zijn geweten heeft: het nachtelijke molesteren en in de hens zetten van een dakloze zwerfster. Hetgeen, in de geest van de tijd, door de jongens gefilmd is met hun mobiele telefoon. Geen gebeurtenis waar ouders op wachten, laat staan een lijsttrekker in verkiezingstijd. De plot voert verder, maar de essentie in Het diner is de vraag: hoe ver ga je als ouder om je kind te beschermen? Heel ver, zegt Kochs onvoorspelbaar uitpakkende roman. Instinct wint het van moraal.

via Het diner – Herman Koch – Vrij Nederland.